We kunnen vrienden, familie en politici flink afrekenen op hypocrisie. Maar voor onze eigen inconsistenties knijpen we vaak een oogje toe, ziet oud-hoofdredacteur Leon Heuts. Toetsen we anderen aan strengere morele criteria dan onszelf? Heuts vraagt zich af hoe we onszelf ervoor kunnen behoeden met twee maten te meten.
Leve de inconsequentie
Sommige mensen lijken erg overtuigd van hun standpunten. Maar niemand heeft een consistent wereldbeeld, volgens filosoof Frank Meester. ‘Er moet altijd gesjoemeld worden om het rond te krijgen.’ Hypocrisie is helemaal niet erg, vindt Meester. Sterker nog, in zijn boek Waarom we de wereld niet rond kunnen krijgen pleit hij voor een nieuwe filosofische stroming: het inconsequentialisme.
Een tegen duizend
We voelen eerder de drang onze blinde buurman aan een blindengeleidehond te helpen, dan met exact hetzelfde bedrag duizend mensen ver weg te genezen van een ziekte die blindheid veroorzaakt. Filosoof Peter Singer vindt dat we dit soort kwesties rationeler moeten benaderen. Waarom geven we één persoon voorrang op duizend anderen, puur op basis van een persoonlijke relatie?
Meer lezen over Peter Singer en andere grote filosofen? Schrijf u in voor de gratis nieuwsbrief
Fastfood
Na de demonstratie van begin 2019 tegen het tekortschietende klimaatbeleid stilden veel klimaatspijbelaars hun honger met niet zo duurzaam fastfood. Hypocriet, vonden critici. Volgens filosofen Jaap Tielbeke en Ingrid Robeyns is dat geen terecht verwijt. ‘De verantwoordelijkheid van de consument is een mythe,’ zegt Tielbeke. ‘Het verhult de structurele oorzaken van de ecologische crisis en de wooncrisis.’ Een betere wereld begint niet bij de consument, maar bij de burger.
Draaikont
‘U draait en u bent niet eerlijk,’ zei Jan Peter Balkenende tegen Wouter Bos tijdens een beroemd verkiezingsdebat. Met succes schilderde het CDA de PvdA-leider af als hypocriete draaikont en won vervolgens de verkiezingen. Volgens de zeventiende-eeuwse filosoof Thomas Hobbes ontkom je niet aan hypocrisie in de politiek. Iedere politicus moet maskers dragen en frauderen wanneer de situatie daarom vraagt. Het zijn juist de ‘eerlijke’ politici die we moeten wantrouwen.
