01 Wat kan ik weten?
‘We dragen allemaal onze thema’s en trauma’s mee, ook al zijn we er niet op een bewust niveau mee bezig. In mijn dichtbundels, en ook in mijn verhalenbundel, schreef ik langzaam naar een thema toe. Hé, dacht ik dan na een tijdje, dit gaat wel veel over vriendschap, of over thuiskomen. Daar toont zich de onmetelijke onderstroom van het bewustzijn. Naast analytisch weten bestaat er ook een soort innerlijk, intuïtief weten. Waar we het op baseren weten we niet, maar we vertrouwen er wel vaak op.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
02 Wat moet ik doen?
‘De Franse filosoof Jacques Derrida schreef een boekje over radicale gastvrijheid, over openstaan voor de vreemdeling. Het was een van de inspiratiebronnen voor een van mijn eigen verhalen, over een echtpaar dat hun zoon verliest. Op een dag klopt er een jongen aan, die zomaar bij hen komt wonen. Ze nemen hem op in hun huishouden, zonder hem direct vragen te stellen. In het Engels delen gastvrijheid (hospitality) en vijandigheid (hostility) dezelfde etymologische basis. Dat weerspiegelt een dubbelzinnigheid: een vreemdeling kan zowel een geschenk zijn als een bedreiging van het eigene. Derrida leert ons om in die paradox een balans te vinden.’
‘Wat we kennen zal nooit hetzelfde blijven’
03 Wat mag ik hopen?
‘In Metamorfosen van de Romeinse dichter Ovidius ondergaan goden en helden ingrijpende transformaties: de jager Actaeon verandert in een hert nadat hij de godin Diana naakt heeft gezien, en de riviergod Peneus verandert de nimf Daphne in een laurierboom, om haar te verlossen van de permanente achtervolging door Apollo. Die transformaties symboliseren constante verandering: datgene wat we kennen zal nooit hetzelfde blijven, het is altijd in beweging. Maar het verdwijnt ook nooit volledig. Mijn leven ziet er nu radicaal anders uit dan een tijdje geleden: ik ben gescheiden, net verhuisd en knetterverliefd. Nog maar kortgeleden was ik doodsbang dat het niet meer goed zou komen. Totdat ik mijn huidige huis binnenstapte en voelde: dit is nieuw, en het komt goed. Daar komen we ook weer uit bij die vorm van innerlijk weten.’
04 Wat is de mens?
‘In veel van mijn verhalen hebben mensen geen controle over hun leven, of lijken ze die in eerste instantie te hebben, maar verliezen ze die door een gebeurtenis en neemt hun leven een drastische wending. Er wordt iets in beweging gezet. En wat doen ze dan? Het lichaam weet veel. Ik vind het als schrijver interessant om te kijken naar mensen die handelingen uitvoeren. Er wordt weleens gezegd dat we de ander nooit werkelijk kunnen kennen omdat we niet in andermans hoofd kunnen kijken. Maar de mens toont zichzelf ook in zijn handelen.’
Probeer de hemel mijn huis te maken
Mischa Andriessen
Querido
224 blz.
€ 21,99
