Panopticum – betekenis
Het panopticum (ook wel bekend als panopticon) is een ontwerp voor een koepelvormige gevangenis, bedacht door de Britse filosoof Jeremy Bentham (1748-1832). In het midden van het cilindervormige gebouw bevindt zich een bewaker, die de cellen rondom in de gaten houdt. De gevangenen kunnen de bewaker niet zien, waardoor ze nooit weten of ze in de gaten worden gehouden. Die onzekerheid motiveert de gevangen om te handelen alsof de bewaker alles kan zien wat ze doen.
Volgens de Franse filosoof Michel Foucault (1926-1984) is het panopticum paradigmatisch voor de moderne maatschappij, waarin machtsstructuren mensen continu controleren en disciplineren.
Meer lezen over filosofie? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
Relevante berichten
De som van goed en kwaad
Een rechtvaardige samenleving was een kwestie van rekenen, geloofde de Britse filosoof Jeremy Bentham. En van constante controle.
Wij leven in een medisch regime
Machiel Karskens en Fleur Jongepier leggen uit waarom Foucaults ideeën over disciplinering en macht juist tijdens de coronacrisis relevant zijn.
Karlijn Roex: ‘Alle burgers zijn surveillanten geworden van politie en Justitie’
Socioloog Karlijn Roex onderzoekt de groeiende afkeer van het ‘niet-normale’. Ook zijzelf belandde ooit als ‘verwarde’ in de politiecel.
Trudy Dehue: ‘We zijn in de greep van een gezondsheidspolitiek’
We worden geacht om op eigen kracht aan onze gezondheid te werken, constateert Trudy Dehue. Volgens de filosoof leidt dat tot angst.