Peter Sloterdijk

Hoe vullen we de leegte op die is ontstaan door het afbrokkelen van religie, het verdwijnen van metafysische systemen en afkalvend geloof in revolutionaire verandering? Peter Sloterdijk is een naoorlogse denker: hij kwam in aanraking met de filosofie in de tijd dat ‘de grote verhalen’ dood werden verklaard. De bronnen van betekenis die mensenlevens eeuwenlang zin en directie hebben gegeven, voldeden niet langer. Waren die verhalen dan te groot? Integendeel: ze waren niet groot genoeg. Volgens Sloterdijk kunnen wij helemaal niet leven zonder verhalen die zin geven aan een verder zinloze wereld. Want als mens bevinden we ons behalve in een natuurlijke, bovenal in een symbolische wereld: wij hebben niet alleen een atmosfeer van CO₂ nodig, maar ook een atmosfeer van symbolen en betekenissen.

Even tussendoor… Meer lezen over Sloterdijk en andere grote denkers? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief

Sloterdijk behoort tot Duitslands meest spraakmakende filosofen: zijn Kritiek van de Cynische Rede (1983) is in eigen land het best verkochte filosofieboek sinds de Tweede Wereldoorlog. Zijn werk is er niet zozeer op gericht om grote problemen op te lossen, maar om die te vertalen naar de moderne tijd. Die vertaling geschiedt ook in letterlijke zin: hedendaagse problemen vergen een hedendaagse jargon. Zo meent Sloterdijk dat religieuze formules achterhaald zijn: hij bedient zich liever van metaforen uit de immunologie en klimaatwetenschap.

Bovendien weet Sloterdijk, voortbouwend op Nietzsche, dat God de mensheid niet komt helpen: we moeten onze problemen zelf oplossen. En dat kúnnen we ook: er bestaat verlossing in de technologie. Sloterdijk veroorzaakte in Duitsland controverse door zich nadrukkelijk uit te spreken voor de genetische verbetering van de mens. De mens heeft een bijzondere rol in de natuur, legt Sloterdijk uit: hij past zich niet zozeer aan zijn omgeving aan, maar past de omgeving aan hemzelf aan, om zo zijn lot in eigen hand te nemen. Zo is de menselijke geboorte niet langer een toevallig proces: dankzij de anticonceptiepil kunnen wij dat proces in grote lijnen zelf sturen. Gentechnologie is slechts een volgende stap in dezelfde richting. En als wij in staat zijn om mensen te scheppen die het beter doen dan de huidige soort, waarom zouden we dat dan nalaten?