Maarten is verliefd. Dat toegeven wil hij niet – in de eerste plaats niet aan zichzelf. Het woord lijkt te banaal voor wat hem bijna tegen wil en dank overkomt. Slap, laf en beschaamd voelt hij zich soms. Of een enorme egoïst, elke keer dat hij in gedachten meer bezig is met zijn eigen onhandigheid, onvermogen, onmacht zelfs, dan met degene voor wie hij zoveel voelt.
Onttovering is te pareren
De wijze waarop Yorick Goldewijk, die in 2022 de Gouden Griffel won voor zijn filosofische kinderboek Films die nergens draaien, de verwarring en worstelingen van deze verlegen jongen uit groep acht beschrijft, druist weldadig in tegen de hedendaagse teneur. Kinderen zouden zich nergens voor hoeven – lees: mogen – generen en praten over je roerselen helpt om er grip op te krijgen. Maarten verlangt niet naar (be)grip. Integendeel. De jonge romanticus ervaart geen ‘vlinders in zijn buik’. Wat hem betreft is het een samoeraizwaard dat door zijn maag klieft telkens als hij in de nabijheid is van Loïs, het buurt- en klasgenootje naar wie hij plotseling heel anders kijkt dan in de jaren ervoor.
Maar er is nog iets. Loïs heeft kanker. Vandaar dat ze na de vakantie niet op school is. Meespelen met het vriendenclubje, op ‘hun’ heuvel achter de woonwijk, deed ze die zomer ook al niet. Maarten heeft dat genegeerd, ontkend, door niet eenmaal bij haar aan te bellen en naar haar te informeren. Pas als de gehele klas op initiatief van de meester een beterschapskaart schrijft, gaat hij die haar brengen, al durft hij dit eigenlijk niet. Stoere vriend Klaas moet mee. Hierna zal Maarten wel alleen naar Loïs gaan en – spoileralert – ten slotte blijkt de liefde wederzijds. Wat hij bij haar kus beleeft, grenst aan poëzie. Een mystieke en existentiële ervaring, ook voor de lezer.
Muitende cellen
De chaos in Loïs is het kinderboek dat verscheen ter gelegenheid van de Maand van de Filosofie, dat dit jaar het thema ‘chaos’ heeft. De chaos blijkt uit de onvoorspelbaar muitende cellen in Loïs’ lichaam, waarnaar de titel verwijst. En ook uit de overdonderende gevoelens die Maarten nu eens terneerdrukken, dan weer tot ijle hoogten optillen en hem lijken te dwingen tot reflectie, daarna tot handelen, aan eigen onzekerheid voorbij – bij wijze van verzet tegen de schokkend lage overlevingskans bij het neuroblastoom. De chaos blijkt ook uit wat beide soorten chaos subtiel en terloops ‘bewijzen’. Namelijk dat een zogenoemd volwassen, nuchtere acceptatie van de begrensdheid van zowel de (medische) wetenschap als zingeving niet het antwoord op zoveel wrede grilligheid hoeft te zijn. Onttovering is te pareren wanneer je waagt jezelf te laten betoveren.
Wanneer Maarten de ziekte googelt, raakt hij onder de indruk van een fotografische uitvergroting van kankercellen. Zou je niet weten wat het was, dan kon het evengoed een kunstwerk zijn, om in te lijsten en aan de muur te hangen. Een treffend voorbeeld van wat wel ‘omdenken’ wordt genoemd, hoewel het hier allerminst optimistisch stemt. Gelukkig niet. Een belangrijke rol krijgt een leegstaand huis, waar dingen die kapot zijn opeens weer heel worden of het opnieuw ‘gaan doen’, zoals dit gebeurde met een gebroken vaas en een oud horloge met rekenmachientje. Echt waar of een verzinsel? Of maakt dat niet uit en is het al mooi om er, op een maanverlichte nacht, als vriendenclub stiekem heen te gaan, Loïs in het midden, in de hoop dat het magische huis ook een zieke vriendin kan helen? Knap hoe de auteur wegblijft van duidingen, van een boodschap.
Even tussendoor… Meer lezen over de filosofie van chaos? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
Ook al lijkt het verhaal in teder, meerstemmig majeur te eindigen – want in dezelfde nacht krijgt ook Arthur, Maartens broertje, verkering met een door hem heimelijk aangebeden vriend – Loïs is er niet minder terminaal op geworden. Het open einde laat geluk en rouw met elkaar strijden op de drempel, al lees je daar bijna overheen. Je kunt en blijft het voelen. Het boek is plechtig, dan weer te nadrukkelijk hedendaags geschreven, met hierdoor soms schurende stijlbreuken in één zin. Dat laat onverlet dat het een lans breekt voor een filosofische levenshouding in plaats van dat het bol staat van slimme, diepe vragen waarover je een boeiend socratisch gesprek kunt voeren. Een verademing, zoveel stilte en innerlijkheid, waarbij de kunstzinnige illustraties wondermooi aansluiten. De laatste galm is aan de overweldigende raadsels zelf.
Yorick van Goldewijk wordt zaterdag 20 april 2024 live geïnterviewd over De chaos in Loïs op de Nacht van de Filosofie Amsterdam.
De chaos in Loïs
Yorick Goldewijk
ill. Yvonne Lacet
Querido
96 blz.
€ 9,99
