Deze zaterdag worden de coronamaatregelen in Nederland opnieuw versoepeld. Voor de een komen deze versoepelingen te snel, voor de ander voelt het afschaffen van een aantal maatregelen als een verlossing. Vrijheden die we meer dan een jaar hebben ingeleverd, krijgen we stapsgewijs weer terug. Maar is echte verlossing nog wel te bereiken? En waar komt onze drang tot verlossing vandaan? Vijf filosofen over verlossing.
Dreigend verlies
De Engelse filosoof Roger Scruton constateert dat er in onze tijd steeds meer dingen verdwijnen: het heilige verlaat langzaam de wereld en alleen de materiële dingen blijven over. Hoe moeten we hopen op verlossing in een wereld waarin we het goddelijke steeds minder terugzien? Volgens Scruton kan dat via transcendentie – de ervaring van ‘dat wat zich niet laat definiëren’.
De messias
Voor filosoof René ten Bos is er geen mooiere fantasie dan de redding. Wachten op de terugkeer van Jezus is anders dan wachten op de trein, stelt hij, want je moet je er compleet aan overgeven. Je kan ook niet bewijzen dat de verlossing ooit werkelijk zal komen, maar dat maakt niet uit. ‘Wachten op redding is een wachten dat jou niet lang genoeg kan duren. Dit is het geheim van elk messianisme.’
Karma
Toen filosoof en journalist Julian Baggini voor het eerst naar India reisde, begreep hij het boeddhistische begrip karma voor het eerst echt. Waar het leven moeilijk is, kijken veel mensen uit naar de verlossing in een volgend leven. Karma begon als brahmaanse traditie die vooral te maken had met het correct uitvoeren van rituelen, maar is uitgegroeid tot een mechanisme dat verlossing zowel noodzakelijk als mogelijk maakt.
Cyborgs
Volgens Petran Kockelkoren zit het thema van verlossing diep verankerd in ons collectieve bewustzijn. Vrijwel al onze mythen zijn ermee doorspekt. De mythe van de cyborg is volgens Kockelkoren een uitzondering. De cyborg is niet in verlossingsverhalen te vatten. ‘Een cyborg wordt immers niet geboren, wordt niet ziek, sterft niet. Alle mythische en religieuze verhalen waarmee mensen zich eeuwenlang hebben gevoed zijn er niet meer op van toepassing.’
Verlost van verlossing
Volgens Finse filosoof Frank Martela kunnen we het beste stoppen met wachten op verlossing; we hebben die namelijk helemaal niet nodig. We hebben een aantal universele menselijke verlangens, en als daaraan is voldaan, is zingeving wat hem betreft geslaagd. In het ontwikkelen van onszelf en onze relatie met anderen, is meer dan voldoende rechtvaardiging van het leven te vinden. ‘Je missie is niet door God gegeven, maar ligt ergens diep in jezelf verscholen, wachtend op ontdekking.’
