Taal van de macht
Waarom zag Europa het conflict met Rusland niet aankomen? Volgens politiek filosoof Hans Kribbe worstelt Europa met het ruwe machtsvertoon van ‘sterke mannen’ zoals Xi en Poetin. In Brussel staart men zich blind op juridische procedures en kosten-batenanalyses. Maar om zich te kunnen meten aan de grote wereldmachten, moet Europa ‘de taal van de macht leren spreken’.
Fortuna’s verleider
Alles is toegestaan om de macht te behouden – zo wordt het denken van Machiavelli vaak samengevat. Onterecht, volgens politiek filosoof Frank Ankersmit. ‘De leider van Machiavelli handelt met een creativiteit die we tegenwoordig zelfstandig en autonoom zouden noemen.’ Terwijl alle mensen een speelbal zijn van het lot, zet de staatsman de situatie naar zijn eigen hand. ‘De vrouw Fortuna moet verleid worden’ en het is aan de staatsman om haar te versieren.
Het recht van de sterkste
‘Moet kunnen’ zeggen we in Nederland als iemand zich aan het gezag onttrekt. ‘Maar de gedachte dat een maatschappij zonder autoriteit kan is een dwaling van formaat,’ stelt de Belgische psychoanalyticus Paul Verhaeghe. Waar autoriteit verdwijnt, komt er macht in de plaats. En terwijl autoriteit gebaseerd is op instemming, geldt bij macht het recht van de sterkste. Om het gevaar van de macht te bezweren, pleit Verhaeghe voor het herwaarderen én heruitvinden van autoriteit.
Lees hier meer over de noodzaak om autoriteit te herwaarderen én heruitvinden.
Mills medicijn
‘Wanneer, ach, wanneer horen we eindelijk een politicus die in een debat een dichtregel of een zin uit een theaterstuk inbrengt,’ verzucht filosoof Mariëtte Willemsen. Politici zouden een voorbeeld moeten nemen aan John Stuart Mill (1806-1873), stelt ze. Hij sleepte zich door een depressie dankzij de poëzie van Wordsworth en snapte dat we onszelf niet alleen intellectueel, maar ook emotioneel moeten ontwikkelen. De verbeelding aan de macht!
In de greep van de markt
‘We zijn blind voor de indirecte macht van de economie,’ stelt de Duitse literatuurwetenschapper Joseph Vogl. En dat terwijl de markt de democratie al eeuwenlang in haar greep houdt. Om onze benarde situatie beter te begrijpen, moeten we volgens Vogl kijken naar de VOC. Bij dit Nederlandse bedrijf liggen de wortels van de vermenging van economie en politiek.
