Volgens Immanuel Kant (1724-1804) past elke filosofie in 4 vragen: Wat kan ik weten? Wat moet ik doen? Wat mag ik hopen? Wat is de mens?
01 Wat kan ik weten?
‘Op warme zomerdagen mag je als oudere niet eens naar buiten. Te gevaarlijk, die hitte. En in de winter is het te glad. En ’s avonds moet je ook maar binnenblijven, want straks wordt je beurs nog afgepakt. Die aparte, leeftijdsgebonden aanpak bij ouderen noem ik de zachte uitsluiting. In de beeldvorming over ouderen overheerst de eenzame zielenpoot, de uitgerangeerde treurwilg. Je moet compassie met ons hebben, ons respecteren – ik weet echt niet waarvoor, respect moet je verdienen. Deze aanpak lijkt wellicht aardig, maar het is een vorm van binnen haken zetten. Op de troostdoos voor ouderen – de televisie – zie ik bijna nooit een oud mens. Dat is typisch Nederlands. Iemand als Herman Tjeenk Willink zou in Frankrijk tien minuten op prime time krijgen om de Kameragenda te duiden. Maar hier is er sprake van een overwaardering van de jeugd en een onderwaardering van ouderen.’
02 Wat moet ik doen?
‘Je moet je verheugen op je oude dag; dankzij de knappe dokters kunnen we zo oud worden, en daar boffen we mee. Je hebt de plicht er iets van te maken, ook als je een grijze kop hebt. Bij mij speelt mee dat ik door de mazen van het net ben geglipt, met mijn Joodse achtergrond. Driekwart van mijn familie is vermoord, inclusief mijn vader. Persoonlijke ervaringen bepalen je visie op de samenleving en daarmee ook je handelen. Maar daarmee bedoel ik niet dat je mag zitten klagen en mokken omdat je oud bent. Leer iets nieuws, waar je eerder niet aan toekwam. Ik zit op pianoles.’
‘Ook door de generaties heen kun je verwantschap voelen’
03 Wat mag ik hopen?
‘Ik hoop dat we de grote verscheidenheid onder ouderen meer gaan zien. Het enige wat ouderen gemeen hebben is dat ze minder jaren in het vooruitzicht hebben dan ze achter zich hebben. We prediken diversiteit, en terecht, maar zodra je de zeventig gepasseerd bent behoor je opeens tot dezelfde klont: de ouderen. Terwijl juist een interessant aspect van het leven is dat je in de ontmoeting kunt ontdekken dat hoe verschillend je ook lijkt, je toch een verwantschap kunt voelen, ook door de generaties heen. Ik heb vriendinnen die in de twintig zijn. Die leiden heel andere levens dan ik, maar als je bijvoorbeeld hetzelfde gevoel voor humor hebt, de grappigheid des levens kunt inzien, dan maakt dat niet uit.’
04 Wat is de mens?
‘Ik geloof niet meer dat alle mensen deugen zolang je maar aandacht, tijd en een visie van een gezamenlijke toekomst over ze heen sprenkelt. Maar ik geloof wel dat de mens erop vooruitgaat als niet alles economisch wordt afgerekend, maar als ook andere waarden het welzijn van mensen bepalen. Dat als grondrechten zoals wonen en gezondheid geregeld zijn, en de aanwezigheid van cultuur op alle mogelijke manieren, geld op de achtergrond komt. En dat dan niet het lulligste, maar het aardigste in de mens naar boven komt.’
Hedy d’Ancona (1937) is een feministisch icoon en was vooraanstaand PvdA-politica. Haar recentste publicaties zijn Vrolijk verval en Kouwe kermis, over onze omgang met ouderen.
Vrolijk verval
Hedy d’Ancona
Nijgh & Van Ditmar
112 blz.
€ 15,-
