De NS publieksprijs voor het beste boek wordt dit jaar niet uitgereikt vanwege ‘grootschalige manipulatie’. Dat maakte organisator Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek (CPNB) woensdag bekend. Afgelopen weekend lag de verkiezing al even stil, omdat duidelijk was geworden dat er misbruik werd gemaakt van de stemtool: het mailadres van Tweede Kamerleden werd zonder dat ze dat wilden gebruikt om te stemmen op het boek van Thierry Baudet, Het coronabedrog. Onder anderen Sylvana Simons van Bij1 en Caroline van der Plas van BBB meldden dat hun mailadres hiervoor is gebruikt. Het boek van Baudet was in eerste instantie niet eens genomineerd, omdat het niet genoeg is verkocht.
Filosoof Miriam Rasch, die eerder boeken schreef over autonomie en digitale ethiek, kijkt er niet van op dat de verkiezing van de NS Publieksprijs is stopgezet. ‘Sinds de begintijd van de website GeenStijl zie je al dat zulke verkiezingen worden gehackt. Het past in een jonge traditie van hoe je het internet kunt gebruiken om stemmingen naar je hand te zetten.’
Wat zegt dit over de betrouwbaarheid van zulke online verkiezingen?
‘Het laat zien dat de organisatie de technologie van tevoren niet goed heeft opgesteld. Ik zag op Twitter screenshots van mensen wier mailadres ook is gebruikt om te stemmen op dit boek. Ik vind het opmerkelijk dat de organisatie de verkiezingstool dusdanig slordig in elkaar heeft, dat die gemakkelijk gemanipuleerd kon worden. Het is volkomen terecht dat de CPNB de verkiezing stillegt, maar ook volkomen terecht dat mensen gebruikmaken van gaten in het systeem.’
Het is terecht dat de verkiezing gemanipuleerd werd?
‘Ja, mensen manipuleren het systeem om iets op de agenda te zetten wat ze belangrijk vinden. Wat ze hier aanprijzen, daar ben ik het persoonlijk niet mee eens, maar daar kunnen we het als gemeenschap over hebben. Je kunt zeggen dat het niet goed is dat zo’n verkiezing gemanipuleerd wordt, maar als je niet de goede technologie instelt… Dat is nu ook weer aangetoond. Dit is iets wat we kennen, waar je als organisatie van tevoren rekening mee moet houden.’
‘Ik maak me over deze kwestie niet zoveel zorgen. Wat ik zorgelijker vind is dat veel media te weinig nadenken over de betrouwbaarheid van een populariteitspoll of er zelfs mee spelen. Als kranten een poll sturen met de vraag “bent u bereid om in uw huis vluchtelingen op te nemen?” zijn ze zelf bezig met manipulatie. Ze stellen een sturende vraag en zoeken naar het antwoord dat ze willen hebben.’
Wat zegt het over de autonomie van het volk dat zo’n verkiezing van hogerhand wordt stilgelegd nu er een ‘foute’ winnaar uit lijkt te komen?
‘Dat het een hele autonome actie was van de groep mensen die deze verkiezingen probeerde te manipuleren, maar dat de organisatie nu ook het autonome besluit neemt om die stop te zetten.’
Is het afblazen van de stemming niet juist koren op de molen van Baudet en Forum voor Democratie? Het laat zien dat de ‘machthebbers’ niet willen dat zij de prijs in handen krijgen.
‘Dat is waar. Ik las in een NOS-bericht dat Baudet heeft gezegd dat hij het van de zotte vindt en dat de organisatie met uitleg moet komen. Nu heeft hij toch weer zijn momentje te pakken. Maar ik vind een andere vraag hier belangrijker: moeten de media sowieso nog wel aandacht besteden aan Baudet? Dat de NOS hier de reactie van Baudet weergeeft is nog manipulatiever. Dat is pas koren op zijn molen.’
‘De CPNB had eigenlijk geen keus. Zelf de uitkomst manipuleren of de prijs aan Baudet geven is allebei geen optie.’
