Hoogleraar wijsbegeerte Andreas de Block (KU Leuven): ‘Kussen is een fundamenteel menselijke gedraging, concluderen de Deense wetenschappers in dit onderzoek. De vraag is wat dit precies betekent. Doet ieder mens aan zoenen? Is zoenen in elke cultuur gebruikelijk? Dat is allebei niet waar. Het lijkt om iets anders te gaan: onafhankelijk van elkaar zijn mensen in verschillende samenlevingen begonnen met zoenen en daarna heeft het zich snel verspreid.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
De eenvoudige reden daarvoor is dat kussen een aangename sensatie geeft. Het voelt gewoon fijn als de lippen geprikkeld worden. Je zou je om dezelfde reden kunnen voorstellen dat in een bepaalde cultuur de gewoonte ontstaat om elkaar in de nek te strelen. Niet het zoenen zelf lijkt fundamenteel te zijn voor de menselijke aard, maar het genieten van bepaalde prettige stimulaties die geen biologisch nut hebben. Dat geldt trouwens niet alleen voor mensen; zo vinden honden het prettig om geaaid te worden.
Naast het feit dat kussen geen evolutionaire functie heeft, kan het zelfs nadelig zijn voor overleving. Door mond-op-mondcontact kunnen ziekten zich makkelijker verspreiden. Daarom zie je vaak dat er normen ontstaan rond dit soort culturele gedragingen om de risico’s te verkleinen. In regio’s waar malaria voorkomt zijn gebruiken geëvolueerd rondom stilstaand water, de broedplaats van de malariamug. Op dezelfde manier ontwikkelde men in het oude Mesopotamië regels over waar en met wie gekust mocht worden. Zo mocht er niet gezoend worden in het openbaar en met priesters.’
Kwetsbaarheid
‘In culturen waarin dit soort sociale normen ontstaan heeft men vaak geen zicht op de echte reden voor die normen. Mensen geloven dat de regels de opdracht zijn van een godheid of dat ze een kwestie zijn van respect, terwijl we door middel van onderzoek kunnen zien wat er werkelijk aan de hand is. Mensen imiteren elkaar, en dan met name degenen die gezond en sterk zijn. Eerst nemen mensen de aangename gewoonte van het kussen van elkaar over. Vervolgens blijkt dat mensen die bepaalde beperkingen bij het zoenen in acht nemen minder snel ziek worden. Hun gewoonten ontwikkelen zich daarop tot algemene sociale normen.
We zoenen omdat we het fijn vinden, niet omdat het onze overlevingskansen vergroot. Het is wel opmerkelijk dat veel van onze seksuele gedragingen te maken hebben met kwetsbaarheid. Dat zie je ook bij verwante soorten. Zo bestaat er bij mannelijke chimpansees de gewoonte om elkaar de penis en het scrotum aan te bieden als een soort handdruk bij allianties of bondgenootschappen. Ook de menselijke gewoonte om te zoenen is getekend door kwetsbaarheid. Het is risicovol om onze ogen dicht te doen en ons gezicht vlak bij de geliefde te brengen. We kunnen afgewezen worden, de ander kan in lachen uitbarsten, misschien ruikt onze adem wel slecht. En tegelijk is kwetsbaarheid een signaal van kracht. Je kwetsbaar maken is een teken dat je het aankunt om gekwetst te worden.’
Bron feit
Arbøll, T.P. en S.L. Rasmussen (2023). ‘The ancient history of kissing.’ Science 380, 688-690.
