Trots. De filosofie van een emotie van Martha Claeys wint de Socratesbeker voor het meest urgente, oorspronkelijke en prikkelende filosofieboek van 2023. De winnaar werd woensdagavond 10 april 2024 bekendgemaakt tijdens een speciale uitzending van het programma Kunststof op NPO Radio 1 vanuit Spui25 in Amsterdam.
De jury koos het boek uit een shortlist van vijf boeken. Daarop stonden naast Trots Doe zelf normaal van Maxim Februari, Limitarisme van Ingrid Robeyns, Nieuwe lichamelijkheid van Jenny Slatman en Schoonheid van Stéphane Symons. De vijf auteurs werden geïnterviewd door presentator Andrew Makkinga, waarna Claeys tot winnaar werd uitgeroepen.
Januskop
In haar boek onderzoekt Claeys (1994) de betekenis van trots. Aan de hand van denkers als Aristoteles en Martha Nussbaum laat ze zien dat de emotie een januskop heeft. Soms leidt trots tot geweld, zoals bij de Noorse rechts-extremist Anders Breivik die uit etnische trots tientallen mensen vermoordde. Maar trots kan ook emancipatie in de hand werken, zoals bij #MeToo of de Black Lives Matter-beweging. In een interview zegt Claeys hierover: ‘Trots voedt alleen grote ego’s van mensen als Donald Trump, dacht ik. Maar tijdens mijn onderzoek ontdekte ik dat dat niet het hele verhaal is.’
Claeys verdient de prijs omdat haar werk dicht bij het alledaagse leven staat en een emotie bespreekt die iedereen aangaat, schrijft de jury in het juryrapport. ‘Ze doet dat op een wijze waarop haast ongemerkt een boekenkast vol filosofisch werk over dat onderwerp voorbij komt, zonder ook maar iets aan de oorspronkelijkheid en frisheid van haar beurtelings persoonlijke en analytische stijl af te doen. Dit is een filosofisch publieksboek waarvan je er liefst vele van zou willen hebben.’
Claeys reageerde verrukt nadat juryvoorzitter Pieter Pekelharing de winnaar bekendmaakte: ‘Dit is een belangrijk signaal dat mensen klaar zijn om kritisch na te denken over hun eigen gevoelswereld.’
Tekst loopt door onder afbeelding
Podcast
Claeys studeerde filosofie in Antwerpen en Berlijn, deed een masteropleiding in Chicago en promoveerde in 2021 aan de Universiteit Antwerpen. Sindsdien is ze verbonden aan het Centrum voor Ethiek van diezelfde universiteit. Samen met Lotte Spreeuwenberg host en produceert ze de filosofische podcast Kluwen.
Even tussendoor… Meer lezen over het beste dat er verschijnt in de filosofie? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
De Socratesbeker wordt sinds 2002 uitgereikt. Vorig jaar won filosoof en hispanist Peter Venmans met het essay Gastvrijheid.
De jury van de Socratesbeker bestaat dit jaar uit Bert Bultinck (hoofdredacteur Knack), Alexandra van Ditmars (redacteur Filosofie Magazine), Laura Molenaar (freelance journalist voor onder andere dagblad Trouw), Khadija al Mourabit (bestuurslid bij SWIP-NL en jurylid van de Hypatiaprijs) en Pieter Pekelharing (juryvoorzitter en docent filosofie aan de Universiteit van Amsterdam).
Trots. De filosofie van een emotie
Martha Claeys
Boom
224 blz.
€ 24,90
