Home Leren filosoferen Wat is tijd? Het ontstaan van tijd
Wat is tijd?
Filosofie is makkelijker als je denkt

Het ontstaan van tijd

Filosofie is niet alleen makkelijker als je denkt, maar ook als je praat. Wie praat hoeft niet alles zelf te bedenken. Dat dacht ook Plato die al zijn gedachten in dialoogvorm goot. Een kort gesprek over het ontstaan van tijd tussen Socrates, Timaeus en Kritias, gebaseerd op Plato’s Timaeus.

Socrates: Timaeus, jij weet veel over de kosmos. Denk je dat er iets zinnigs valt te zeggen over het ontstaan van het bestaan?

Kritias: Kan dit een beetje kort? Ik moet zo weg, maar wil dit beslist niet missen.

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Filosofie.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste verhalen over filosofie. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.
Geen abonnee? Bekijk de abonnementen Log in als abonnee

Timaeus: Als we willen weten hoe het bestaan ontstaan is, moeten we in elk geval onderscheid maken tussen zijn en worden. Om het preciezer te zeggen: tussen wat altijd is, en wat wordt en daarom nooit is.

Kritias: Is dat alles wat erover te zeggen valt?

Timaeus: Nou ja, ook nog dat we het onveranderlijke met ons verstand kunnen inzien, maar dat we over het veranderlijke alleen een mening kunnen hebben.

Kritias: De wereld is ontstaan en veranderlijk. Dus kan ik concluderen dat we over de wereld alleen een mening kunnen hebben?

Timaeus: Zeker, maar de kwestie is natuurlijk: hoe verklaren we het ontstaan van iets dat wordt? Een eerste oorzaak van dat wat wordt is immers nooit te geven.

Socrates: Ja dat zou ook mijn mening zijn.

Timaeus: Om het veranderlijke te laten ontstaan uit een eerste onveranderlijke oorzaak, mogen we aannemen dat er een derde vorm nodig is, die de verbinding is tussen deze twee. Om Kritias in zijn tijdnood tegemoet te komen skip ik even een ingewikkeld wiskundig model over de bewegingen van verschillende bestaanssferen. Want ik wil in elk geval één belangrijk inzicht met jullie delen.

Kritias: Dat werd tijd.

Timaeus: Inderdaad Kritias, tijd, daar draait het om. Kort gezegd: het onveranderlijke verstand stelt ons in staat om de bewegingen van de veranderlijke wereld te ordenen en telbaar te maken. En daarmee begint het tikken van de tijd.

Kritias: Tja, dat klinkt een beetje als een cirkelredenering. Ik kom erop terug! Moet nu echt weg.