Filosofie is ook makkelijker als je leest. Goed leest. Filosofische bronteksten zijn niet altijd even makkelijk te begrijpen. Daarom helpen we je in een close reading op weg met extra context en commentaar bij deze tekst van Ludwig Wittgenstein over het ik.
5.633*3 Waar in de wereld kan een metafysisch subject aangetroffen worden? Jij zegt, het staat hier net zo als met het oog en het gezichtsveld. Maar het oog*4 zie je in werkelijkheid niet. En niets in het gezichtsveld voert tot de conclusie dat het door een oog gezien wordt.
5.6331 Het gezichtsveld heeft namelijk niet zoiets als de volgende vorm
5.634 Hiermee hangt samen dat geen enkel deel van onze ervaring ook a priori*5 is.
Alles wat we zien, zou ook anders kunnen zijn. Alles wat we überhaupt beschrijven kunnen, zou ook anders kunnen zijn. Er is geen ordening van de dingen a priori.
5.64 Hier ziet men dat het solipsisme*6, streng doorgevoerd, met het zuivere realisme samenvalt. Het ik van het solipsisme schrompelt tot uitgebreidheidsloos punt ineen, en de ermee gecoördineerde realiteit blijft over.
5.641 Er is dus werkelijk een manier waarop in de filosofie niet-psychologisch van het ik sprake kan zijn.
Het ik komt binnen in de filosofie doordat ‘de wereld mijn wereld is’. Het filosofische ik is niet de mens, niet het menselijke lichaam, of de menselijke ziel, waarover de psychologie handelt, maar het metafysische subject, de grens – niet een deel van de wereld.
Uit: Tractatus. Logisch-filosofische verhandeling. Ludwig Wittgenstein, vert. Victor Gijsbers, Boom, 2022.
