Kun je denken dat je denkt zonder dat je denkt? Filosofie is moeilijker als je denkt in paradoxen.
Voor filosofische vragen geldt vaak dat er geen goed antwoord op is, althans er zijn veel mogelijke antwoorden, maar vaak is alleen de filosoof die het antwoord formuleerde er tevreden mee. We moeten ons troosten met overzichten waarbij de voor- en nadelen van elk antwoord belicht worden. Dit gebrek aan consensus is zelden een probleem voor de filosofie, laat staan voor het dagelijks leven. Je kunt prima leven zonder dat je weet of je een brein in een vat bent, of getallen bestaan, en hoe het is om een vleermuis te zijn. Sterker nog: het zal de meeste mensen koud laten.
Voor paradoxen geldt hetzelfde. Neem de Soritesparadox. Een hoop zand is nog steeds een hoop als je één zandkorrel verwijdert. Eén korreltje minder maakt niet uit. Maar als je steeds korreltjes blijf verwijderen is er op een gegeven moment geen hoop meer. Is het dan toch zo dat één korreltje het verschil kan maken? Geen antwoord op deze vraag is bevredigend. Maar eerlijk gezegd kan de grens tussen hopen en niet-hopen niemand wat schelen. Waar maken filosofen zich zo druk over?
Wanneer je beseft dat voor vrijwel ieder begrip geldt dat je geen duidelijke grens kan trekken en dat de Soritesparadox dus voor de hele menselijke taal opgaat, wordt een antwoord toch belangrijk. Wat is de mens? Een losse zaadcel en eicel zijn geen mens. Bij de bevruchting kun je nog niet zeggen dat er duidelijk sprake is van een mens, maar bij de geboorte heb je wel duidelijk een mens. Eén seconde van de zwangerschap maakt toch niet het verschil tussen een mens en een niet-mens? Maar ja, waar ligt de grens?
De vraag wordt des te prangender voor bijvoorbeeld abortuswetgeving. Het moment tot waarop abortus is toegestaan is niet in ieder land hetzelfde. Het is duidelijk dat zulke wettelijke grenzen arbitrair zijn en uiteraard niet in seconden worden gesteld. Er is alleen een arbitraire grens tussen abortus en infanticide. Een verleidelijke aanpak voor de Soritesparadox is om te stellen dat er grensgevallen zijn. Iemand op de drempel is niet binnen en niet buiten, en dus kunnen we ook met de mens zeggen dat er gevallen zijn waarin we kunnen spreken van een mens, noch van een niet-mens. Maar de Soritesparadox slaat genadeloos toe, want waar ligt de grens tussen een grensgeval en een mens? Er is geen ontkomen aan. De taal, die zo vaak wordt gezien als onderscheidend tussen mensen en niet-mensen, slaagt er zelf niet in het onderscheid te maken.
