Toen de wereld net gedwongen thuiszat nadat de coronapandemie was uitgebroken leek het even of iedereen was verandert in een stoïcijn. ‘Volgens deze wereldopvatting,’ schrijft Frédéric Lenoir, ‘zit het geluk van de mens in de aanvaarding van wat is, in het instemmen met de kosmische orde.’ En dat deden we massaal. We verlangden niets anders dan wat het lot voor ons in petto had. Gehoorzaam en zelfs licht enthousiast voegden we ons naar het nieuwe kosmische normaal. ‘Ik vind het ook wel relaxed,’ vatte mijn dochter de toestand samen, ‘nu hoef ik ook niet te bedenken of ik wel of niet de stad inga en met wie ik moet afspreken… want niks kán!’
Waarom kan niks kunnen zo lekker zijn? Omdat we even niet hoeven te kiezen uit de vele verlangens, die niet allemaal tegelijk bevredigd kunnen worden. En tussen al die verschillende verlangens zit dus ook dat ene bijzondere verlangen om niets te verlangen. Je voelt meteen de tragische paradox ervan: ook het verlangen om niets te verlangen, is een verlangen. De mens is een verlangend wezen, of we dat nu willen of niet.
En dus komt er vroeg of laat een einde aan stoïcijnse kalmte. En dat voelden we toen de lockdownregels weer soepeler werden. We mochten meer, maar verlangden ook meteen weer meer dan we mochten. En we twijfelden meer, want we moesten weer kiezen.
Even tussendoor… Meer shortreads lezen? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
You can’t have your cake and eat it, zeggen de Engelsen.
Maar is verlangen echt alleen maar een beproeving? Wel als we denken dat je het verlangen pas geniet als het wordt bevredigd, als de taart op is. Wat zou ons leven zijn zonder al die verlangens, zonder het verlangen naar een ander, zonder het verlangen naar vroeger, zelfs zonder het verlangen naar thuis? Een kleurloos, gevoelloos, grijs leven zou het zijn. En dus komt het er op aan te genieten van de nog onvervulde verlangens. Maar kan dat?
Het bestaan van zoiets als hoop doet vermoeden van wel. De hoop is het enige verlangen dat al is bevredigd in het verlangen zelf. Hoop is in zekere zin één lang verheugen. Kunnen we het leven dan ook volledig leven als voorpret? You can have your cake and eat it? Zou deze Stoa mogelijk zijn?
Of heb ik dan te hoge verwachtingen van de hoop? Want waarom klinkt ‘hoopgevend’ dan toch vaak zo wanhopig? Is hoop misschien eigenlijk de gemaskeerde teleurstelling dat aan verlangen nooit een eind komt? Is alle hoop valse hoop?
In de online rubriek ‘shortreads’ zoekt Filosofie Magazine elke week in een kort essay naar het antwoord op een alledaagse filosofische vraag.
