Yoshida Kanetomo (1435-1511)
Het doel van de shinto-filosofie
Wat is het?
Een toestand waarin de mens geestelijk en lichamelijk in balans is.
Hoe kun je het bereiken?
Door negatieve invloeden te vermijden.
Dit artikel is exclusief voor abonnees
De berg Fuji is een van de bekendste plekken van Japan. In talloze reisgidsen staat deze met sneeuw bedekte vulkaan afgebeeld, soms omlijst door decoratieve kersenbloesems. Voor de middeleeuwse Japanner was de Fuji echter niet alleen een stukje natuurschoon, maar bovenal een heilige plek. Hij geloofde namelijk dat watervallen, bergen en opvallende bomen bezield werden door ‘krachten’ of ‘goden’: de kami. Om deze goden te vereren en gunstig te stemmen, werden er kleine heiligdommen opgericht. Later stond deze cultus bekend als het shintoïsme: de ‘Weg der Goden’. De belangrijkste filosoof van deze stroming was de aristocraat Yoshida Kanetomo.
Mensbeeld
Volgens Kanetomo zijn de goden niet alleen in de buitenwereld aanwezig, maar ook werkzaam in de mens zelf. Deze kami manifesteren zich als positieve en negatieve krachten in het menselijk lichaam en de geest. Als de negatieve krachten zoals stress en onrust de overhand krijgen, wordt de mens ziek en kan hij uiteindelijk zelfs overlijden. De positieve krachten moeten eveneens niet te sterk worden, want dan krijgen ze een destructief karakter. Zo kan een teveel aan vreugde iemand lichamelijk en geestelijk uitputten. Kanetomo benadrukt dan ook dat de mens altijd naar harmonie moet streven. Hierbij is voorkomen beter dan genezen. De mens die stressvolle situaties zo veel mogelijk vermijdt, raakt niet in de greep van negatieve krachten en behoudt zijn vitaliteit. Iemand die zich door een dokter laat behandelen voor psyschosomatische klachten, heeft echter gefaald in het bewaren van zijn balans.
Denken over harmonie
De enige manier om de harmonie te herstellen, is door de negatieve krachten te neutraliseren met positieve. Op die manier kan onrust door rust te nemen worden bestreden. Het eindresultaat is dat de mens een indrukwekkende kalmte uitstraalt, waardoor anderen hem willen volgen en hij ‘naam maakt in de wereld’. Kanetomo is dan ook een heel andere denker dan zijn boeddhistische en taoïstische collega’s, die juist benadrukken dat je niet naar roem moet streven.
Dit is een editie uit de reeks ’12 belangrijke oosterse denkers’, te lezen in dossier ‘oosterse filosofie’ en Filosofie Magazine 07/08 uit 2013
