Eén ding wil psychiater Dirk De Wachter vooropstellen: hij vertelt zijn cliënten niet welke keuzes ze moeten maken. ‘Zeg mij wat ik moet doen, dokter,’ hoort hij vaak. ‘Dat zegt deze dokter niet,’ is zijn reactie dan.
Wat hij wel doet om mensen te helpen die worstelen met lastige keuzes? ‘Luisteren. Vragen naar hun leven. Dingen naar boven halen waar ze niet bij stilstaan.’ Hoe doe je dat, goede keuzes maken? De Wachter geeft zeven tips.
Tip 1: laat twijfel toe
‘Wie twijfelt, leeft verstandig. “Cogito ergo sum” is eigenlijk “dubio ergo sum”. Descartes pleitte voor twijfel. Het ware, verstandige, goed doordachte leven houdt in dat je voldoende twijfel toelaat.
In deze maatschappij lijken we maakbaar, maar de essentie van het bestaan is nog altijd onvoorspelbaar. Ondanks de meest fantastische geneeskunde gaan mensen nog altijd dood. Een kinderwens die in vervulling is gegaan, garandeert geen geweldige moeder-kindrelatie. Grote liefde is geen garantie op levensgeluk.
Het leven moet geleefd worden, en het is een risico. Wat een verschrikking zou het zijn als we alles op voorhand konden regelen en onze beslissingen altijd duidelijk zijn.’
Tip 2: onderzoek het onbewuste
‘Om betere keuzes te maken hebben we helderheid nodig: wat speelt er in het niet direct bewuste? Veel mensen vermijden de dingen waarover ze liever niet nadenken.
Met mijn cliënten spreek ik over hun leven: wat vindt uw moeder? In wat voor gezin bent u opgegroeid? Hoe is de relatie met uw partner? Soms raak ik dan iets, iemand zegt bijvoorbeeld: inderdaad, ik heb altijd gedaan wat mijn moeder vond, en nu wil ik een keer voor mezelf beslissen.’
Tip 3: stop met over-rationaliseren
‘Als we voor een moeilijke keuze staan, gaan we vaak rationaliseren. Ik merk bijvoorbeeld dat jonge mensen die twijfelen of ze kinderen willen erg bezig zijn met de dreiging van oorlog en het klimaat. Toch gaan moeilijke keuzes vaak meer over de persoonlijke geschiedenis met al zijn verborgen factoren. Die onbewuste factoren worden soms weggerationaliseerd door een groot, maatschappelijk verhaal.’
Tip 4: zoek verbinding
‘Deel je twijfel met anderen. Je hoeft het niet op Facebook te zetten, maar spreek in vertrouwen met de mensen wier mening je vertrouwt. Vraag aan vrienden en kennissen die dezelfde keuzes hebben moeten maken, hoe zij dat hebben ervaren. Blijf er niet mee zitten, want dan blijft het in je hoofd rondwaren. Dat kan symptomen veroorzaken, omdat je dan vastloopt.’
Tip 5: bemin je keuze
‘Twijfel lang, spreek met veel mensen, aarzel een tijd, om vervolgens een keuze te maken en vol voor die keuze te gaan. Ga daarna niet alles weer in twijfel trekken, want zo blijf je bezig. Bemin je keuze: dat is de spreuk die je met lipstick op je badkamerspiegel mag schrijven.’
Tip 6: leer van spijt
‘Als er spijt in het spel is, is de keuze vaak een impulsieve, weinig doordachte beslissing geweest. Het grootste gevaar van spijt is dat je wegkruipt in een slachtofferrol. Maar spijt moet eigenlijk de motor zijn om na te denken over hoe je in de toekomst bedachtzamer beslissingen kunt nemen. Probeer met opgeheven hoofd te zeggen: ik heb mij hier vergist. Het is een goed moment om na te denken, om van te leren.’
Tip 7: toets je politieke opvattingen
‘Politieke keuzes zijn van een andere aard dan persoonlijke, maar ook hier raad ik aan: spreek met anderen. Probeer je te informeren en je opinies te toetsen aan anderen. Met gelijkgestemden, maar ook met andersdenkenden, zodat jouw mening en politieke stem gedragen worden door een zo breed mogelijke context. Meer kan een mens niet doen.’
Wie is de tipgever?
De Vlaamse psychiater en hoogleraar Dirk De Wachter staat bekend als de ‘verdrietdokter’. Naar geluk moeten we niet streven en donkere tijden horen bij het leven, stelt hij. ‘Shit happens. Daarmee leven is de kunst van het leven.’
Of mensen tegenwoordig meer met lastige keuzes worstelen dan vroeger, durft De Wachter niet te zeggen. Wat hij wel merkt, is dat mensen nu vaker met hun twijfels bij een therapeut of psychiater terechtkomen. ‘De wereld is aan het therapeutiseren.’ Voor elk probleem zoeken we een therapeut op in plaats van hulp te vragen bij onze omgeving. De oplossing volgens De Wachter? Verbinding met anderen. ‘Mijn raad is: praat met elkaar. Want ik heb zoveel werk dat ik het niet allemaal kan opvangen.’
In december verschijnt bij Lannoo De Wachters boek Wachten. Een levenshouding, over het omgaan met een steeds snellere wereld.
Wachten. Een levenshouding
Dirk De Wachter
Lannoo Campus
168 blz.
€ 24,99
