Home Eenzaamheid Joris van Casteren: ‘De wereld is er ook zonder mijn beleving’
Eenzaamheid Waarheid

Joris van Casteren: ‘De wereld is er ook zonder mijn beleving’

Als student geloofde schrijver Joris van Casteren graag dat hij alleen op de wereld was. Door Edmund Husserl zag hij in dat dat niet het geval is.

Door Carolien van Welij op 26 maart 2021

Joris van Casteren schrijver beeld Maarten Noordijk

Als student geloofde schrijver Joris van Casteren graag dat hij alleen op de wereld was. Door Edmund Husserl zag hij in dat dat niet het geval is.

Cover van 04-2021
04-2021 Filosofie magazine Lees het magazine

Dit artikel krijgt u van ons cadeau

Wilt u onbeperkt toegang tot de artikelen op Filosofie.nl? U bent al abonnee vanaf €4,99 per maand. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.

‘In het Utrechtse Overvecht woonde ik in een kamertje op de bovenste verdieping van een studentenflat. Ik had een geweldig uitzicht. Met een verrekijker van mijn vader bracht ik de hele omgeving in kaart. Op grote vellen papier tekende ik de flats aan de overkant na. Ik wist wie waar woonde, wat mensen op bepaalde tijden deden, welke tv-programma’s ze keken. Die mensen waren voor mij helemaal niet meer echt. Ik dacht: als ik nu die verrekijker wegleg, bestaat dat allemaal niet meer.

Dat idee van solipsisme ging bij mij ver. Ik was ervan overtuigd dat als ik mijn ogen dichtdeed, de hele wereld er niet meer was. Als achttienjarige was dat voor mij een geruststelling. Als de buiten­wereld alleen in mijn hoofd bestond, was het zinloos mijn tijd te verdoen door met mensen in de kroeg te zitten. Ik wilde in afzondering zijn, ik wilde dichter worden.

Een paar jaar later studeerde ik filosofie. Tijdens de colleges filosofische antropologie gaf docent Maarten Coolen het voorbeeld van Husserl over het opkomen van de zon, een bekend fenomeen in onze leefwereld, dat wetenschappelijk gezien helemaal niet bestaat. Als solipsist kon ik denken: als ik niet kijk, komt de zon niet op. Nu besefte ik: de zon komt überhaupt niet op, en die is er ook gewoon zonder mij. De wereld bestaat dus niet dankzij mijn beleving, maar het is precies andersom. Zo stortte mijn idee van solipsisme in. Dat was een nederlaag, mijn hele wereldbeeld viel om.

Even tussendoor… Meer lezen over filosofie? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:

Meld u aan voor onze nieuwsbrief

Ontvang elke woensdag het laatste filosofie nieuws, de beste artikelen van de week en af en toe een aanbieding.
Ontvang wekelijks het laatste filosofienieuws, de beste artikelen en af en toe een aanbieding.

Zo ontwaakte ik en maakte ik een omgekeerde beweging: ik raakte geobsedeerd door de werkelijke buitenwereld. Journalistiek had ik altijd iets vulgairs gevonden – voor de ware kunst moest je je iets voorstellen. Maar ik ontdekte de esthetische kracht van de banale werkelijkheid en ging op een verhalende manier journalistiek bedrijven. Zonder die weerlegging van het solipsisme had ik nooit mijn non-fictieboeken kunnen schrijven.’