Het traditionele onderwijs moet op de schop. Leerlingen moeten een individuele studiekoers volgen en ouderen moeten zo rap mogelijk up-to-date raken met de informatie- en communicatietechnologie (ICT). Onderwijshervormer en filosoof Piet Buunk geeft in Cyberwijs een reeks scenario’s over hoe internet en ICT de toekomst zullen beïnvloeden, met name het onderwijs. Buunk stelt dat ICT een immense stempel op onze tijd drukt. “Ik denk – en ik ben niet de enige – dat we een even grote revolutie meemaken in weten en kennen als in de tijd dat de orale cultuur plaats maakte voor de schriftcultuur.”
Dit artikel is exclusief voor abonnees
Buunk ziet in het onderwijs dat er in toenemende mate gebruik wordt gemaakt van het internet. Hij bestempelt dit als een positief didactisch verschijnsel: leerlingen werken geconcentreerder. Ook de hoeveelheid aan informatie vergemakkelijkt researchen. Buunk meent dat leren makkelijker en aangenamer wordt dankzij de moderne technologie. Dit vindt zijn oorsprong in het gegeven dat werken met ICT een constructieve bezigheid is. Zoeken, downloaden en bewerken is al een taak op zich.
Dankzij ICT is een radicale onderwijshervorming mogelijk. Onderwijs op afstand, waarbij leerlingen via e-mail in contact staan met de docent, is een mogelijkheid die Buunk reëel acht. Hij ziet het als een wenselijke ontwikkeling. De huidige onderwijsmethodes en organisaties zijn verre van modern en niet toegesneden op de beste resultaten. Iedere leerling krijgt op school dezelfde informatie toegediend, maar dat wil niet zeggen dat hij daadwerkelijk daarvan veel opsteekt. Eenheidsworst maakt van het onderwijs een saai, log en achterhaald instituut. Leerlingen moeten een eigen onderwijsroute uit kunnen tekenen en in hun eigen tempo en niveau een diploma behalen. Dit is volgens Buunk mogelijk door de innovatieve ICT-ontwikkelingen want het is dan immers mogelijk dat leerlingen zich interactief verdiepen in onderwerpen waarbij ze meer opsteken dan in een klaslokaal.
Naast de speculaties op het vlak van onderwijs biedt Buunks boek uiteenzettingen over de technologische toekomst in haar totaliteit. Hij geeft toe dat het bij gissen blijft. “De technologische ontwikkelingen, en in hun kielzog economische, educatieve en politieke ontwikkelingen, gaan momenteel zo snel dat we niet kunnen voorzien waar deze ontwikkelingen op de wat langere termijn toe leiden.” Het probleem is dat de snelheid waarmee de technologie zich ontwikkelt, niet bij te benen valt. Het is dan ook lastig de consequenties te overzien. Het ultieme horrorscenario voor Buunk is dat computers zo geavanceerd worden dat ze zelfbewust worden: AEr kan een tijd aanbreken dat computers zo intelligent zijn dat ze zichzelf gaan reproduceren en zelfs verbeteren. Misschien roeien ze de menselijke soort uit als een lastig en overbodig insect.” Of het ooit zover zal komen blijft de vraag, maar het feit dat cyberspace een illustere rol speelt in de toekomst staat voor Buunk vast. Met name het onderwijs zal worden getekend door de technologische ontwikkelingen. “Het onderwijs zal veranderen in cyberwijs en ouders, docenten en zeker de hedendaagse jeugd moet (cyber)wijs worden.”
Cyberwijs: onderwijs, ICT, toekomst, door Piet Buunk, uitg. Klement, Kampen 2002, 173 blz, i16,50
