Home Coen Simon: ‘Is tegen elkaar praten genoeg voor een gesprek?’
Aandacht

Coen Simon: ‘Is tegen elkaar praten genoeg voor een gesprek?’

Coen Simon is schrijver en hoofdredacteur van Filosofie Magazine.

Door Coen Simon op 27 januari 2023

Coen Simon

Coen Simon is schrijver en hoofdredacteur van Filosofie Magazine.

02-2023 FM2 2023 cover praten
02-2023 Filosofie magazine Lees het magazine

Dit artikel krijgt u van ons cadeau

Wilt u onbeperkt toegang tot de artikelen op Filosofie.nl? U bent al abonnee vanaf €4,99 per maand. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.

Toen mijn vader nog leefde, maar door de ziekte van Alzheimer al gestaag was veranderd, schrok ik soms als ik een foto van hem van vroeger zag. Die waren er niet veel, omdat hij degene was die fotografeerde bij ons thuis. Als hij op een foto stond wist je dat-ie een paar seconden ervoor de scène was ingerend om met ons te poseren voor zijn eigen zelfontspanner.

Vooral bij het zien van een foto van mijn gezonde vader was er het verdrietige besef dat hij er eigenlijk niet meer was. Een gevoel van verlies dat ik nauwelijks voelde als ik bij hem was, zelfs niet de laatste jaren in het verpleeghuis. Hoe verward, grillig, boos, achterdochtig en fragiel hij door zijn ziekte ook was, ik was bij mijn vader. En we hadden contact. We voerden nou niet bepaald filosofische gesprekken, maar we maakten wel grappen en vonden dingen lekker, mooi, stom of onbegrijpelijk. Ons contact bestond dus nog altijd uit interacties. Interacties waarin we elkaar konden verrassen. Maar waren het nog wel gesprekken? Voer je een gesprek als je weet dat de ander ergens halverwege een zin de weg kwijtraakt?

Meer prikkelende columns lezen uit Filosofie Magazine? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief

Meld u aan voor onze nieuwsbrief

Ontvang elke woensdag het laatste filosofie nieuws, de beste artikelen van de week en af en toe een aanbieding.
Ontvang wekelijks het laatste filosofienieuws, de beste artikelen en af en toe een aanbieding.

Wat maakt een gesprek tot een gesprek? Is tegen elkaar praten genoeg voor een gesprek? Moet er een boodschap worden overgebracht? Moet er iets nieuws gezegd worden? Is een praatje over het weer geen gesprek? En wordt een gesprek met iemand die jouw taal niet machtig is nooit een gesprek?

‘We zijn er zo aan gewend iets door middel van taal, in een gesprek mee te delen,’ citeer ik Wittgenstein graag, ‘dat het ons lijkt alsof de pointe van de mededeling er in ligt dat een ander de zin van mijn woorden – iets mentaals – vat.’

Praten we om iets te zeggen of zeggen we iets om te praten? Dat is de vraag.

In een interview op televisie hoorde ik de Belgische psychiater Dirk De Wachter zeggen dat hij gelooft dat hij zijn overleden dierbaren nog altijd om zich heen heeft. ‘Ik treed nog altijd in dialoog met hen.’ Je hoort dit vaker. Het mag een troostrijke gedachte zijn om je verscheiden geliefden om je heen te voelen, maar van een dialoog kun je toch niet spreken. Je hoeft elkaar misschien niet te begrijpen om te kunnen praten, maar aanwezig zijn is toch wel het minste wat je van een gesprek mag verwachten.