Depressie-epidemie
In haar boek Depressie-epidemie ontmaskert filosoof en psycholoog Trudy Dehue het gelijknamige verschijnsel. Volgens haar wordt het label ‘manisch-depressief’ te makkelijk opgerekt. Als je al een paar symptomen hebt die bij het ziektebeeld passen, krijg je dit label opgeplakt. ‘We moeten zorgvuldig omgaan met de definitie’ zegt Dehue, want anders lijkt het onterecht of veel meer mensen aan depressies lijden dan eigenlijk het geval is. Volgens haar raken we geobsedeerd met gelukkig zijn en geven we onszelf snel de schuld als we dat geluk niet voelen.
Droefgeestige genieën
Genialiteit eist een hoge prijs. Zo was het in ieder geval wel voor de familie Wittgenstein. Piano, scheikunde, theater, en logica, ieder kind had zijn of haar expertise. Aan begaafdheid en kapitaal ontbrak het de broers en zussen Wittgenstein niet. Maar helaas waren hun mentale problemen minstens net zo groot als hun gaven. Hun depressieve aanleg deed wel drie van de vijf broers zelfmoord plegen. Een van de broers deed dit zelfs in het openbaar in een café onder de begeleiding van droevige pianomuziek. In De Wittgensteins beschrijft Alexander Waugh de levens van deze eigenaardige familie en maakt hij hun belevingen iets grijpbaarder.
Demonen van de middag
De Amerikaanse journalist Andrew Solomon is beroemd geworden vanwege zijn depressie. In The Noonday demon vertelt hij openhartig over de depressies die hem al zijn hele leven tergen. Hoewel hij niet gelooft dat filosofie een geneesmiddel tegen depressie is, haalt hij in zijn boek veel filosofen aan. Zo verwijst Solomon regelmatig naar opper-cynicus Arthur Schopenhauer al twijfelt hij aan diens opvatting dat al het lijden zin- en doelloos is. ‘Wie zelf ooit depressief is geweest, staat minder hard en sensitiever in de wereld. Wie door een depressie komt, wordt soms zachtmoediger, sensitiever, wijzer en bewuster naar anderen toe’ zegt Solomon. ‘Ik hou van mijn depressie.’
Goed rouwen
Filosoof en psychoanalyticus Darian Leader stelt dat de diagnose ‘depressie’ vaak een manier is om de echte symptomen van een depressie te ontkennen. Er gaan veel complexe en onbewuste processen schuil achter deze stoornis. ‘De nieuwe interpretatie van ons lijden doet geen recht aan wie wij zijn, wie de mens is’ zegt Leader. We zien onszelf als opgebouwd uit atomen, waardoor we delen kunnen verwijderen, wegsnijden of upgraden.’ Leader stelt dat veel gediagnostiseerde depressies eigenlijk het resultaat zijn van ‘geblokkeerde of gestagneerde rouw.’ Goed rouwen doe je niet door een streep onder je verdriet te zetten. Probeer samen met anderen het verlies in je leven te integreren. Dit heeft meer effect dan antidepressiva.
Geluk is niet het doel
Filosoof Eva Meijer kreeg op haar veertiende haar eerste depressie. In haar boek De grenzen van mijn taal beschrijft ze hoe het gevoel van moedeloosheid haar op jonge leeftijd al vormde. Ze voelde zich afgesneden van de buitenwereld: ‘In een depressie word je losgehakt van de dingen die normaal gesproken de moeite waard zijn. Inclusief je eigen kijk op jezelf en je relaties. Alles verliest zijn betekenis. Je voelt je alleen nog maar rot en je wilt dat het ophoudt.’ Aan de hand van haar filosofische verkenningen, discipline en routineuze bezigheden zoekt ze naar harmonie. Hierbij helpt het besef dat zij deel uitmaakt van een groter geheel: ‘De wereld is veel groter dan jij. Soms kan dat je dragen.’
