Ieder jaar op 12 februari is het wereld Darwin-dag, een dag waarop de wereld stilstaat bij het belang van het gedachtegoed van de evolutiebioloog Charles Darwin. Darwins evolutieleer was een belangrijke inspiratiebron voor onder meer biologen, psychologen, sociologen, en zeker ook voor filosofen. Een weekendlijstje met vijf filosofen die zich lieten inspireren door Darwin.
Friedrich Nietzsche
Eeuwenlang was het in de filosofie populair om te stellen dat de mens oneindig verheven was boven het dier. Zo stelde Immanuel Kant dat we door ons taalvermogen en bewustzijn wezenlijk verschilden van de rest van het dierenrijk. Geïnspireerd door de evolutieleer, komt de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche op het idee dat de mens juist maar een heel zwak en ziekelijk dier is, dat taal en bewustzijn nodig heeft om te overleven. Ons bewustzijn en taalvermogen zijn dus volgens Nietzsche niet verheffend, maar ontstaan uit evolutionaire noodzaak.
Lees hier meer over Friedrich Nietzsche
Daniel Dennett
Volgens de Amerikaanse filosoof Daniel Dennett bevat Darwins evolutieleer het gevaarlijkste idee uit de geschiedenis van het denken. Het blinde proces van natuurlijke selectie laat namelijk zien dat er ontwerp kan ontstaan zonder dat daar een ontwerper voor nodig is. Dat betekent volgens Dennett dat we het idee van God niet langer nodig hebben om na te denken over vragen als hoe het leven ontstaan is, of waarom mensen bewustzijn hebben.
Lees hier meer over Daniel Dennetts favoriete filosofische problemen
Wouter Oudemans en Norbert Peeters
In hun boek Plantaardig. Vegetatieve filosofie laten filosofen Wouter Oudemans en Norbert Peeters zien dat de mens planten eeuwenlang onderschat heeft. Pas sinds Darwin is er enige aandacht voor het plantaardige perspectief, maar ook Darwin had het niet volledig bij het rechte eind, stellen Oudemans en Peeters. Volgens Darwin waren insecten namelijk slimmer dan planten, terwijl bepaalde planten er aantoonbaar in slagen insecten voor de gek te houden.
Lees hier waarom planten slimmer en smeriger zijn dan we denken
Patricia Churchland
De neurowetenschappen zijn in staat ons antwoorden te geven op de vragen waar filosofie eeuwen mee heeft geworsteld. Dat is het centrale idee van de neurofilosofie, het vakgebied waar Patricia Churchland een van de grondleggers van is. Het evolutionaire perspectief speelt in dit denken een grote rol. Zo is het om het onze moraliteit te begrijpen volgens Churchland cruciaal om ons af te vragen onder welke evolutionaire druk het menselijk brein ontstaan is.
Lees hier waarom de hersenen volgens Churchland aan de basis liggen van de moraal
Paul Nurse
Sinds bioloog en Nobelprijswinnaar Paul Nurse als kind voor het eerst een vlinder zag, is hij geïnteresseerd in de vraag wat ‘leven’ eigenlijk is. Een vlinder is weliswaar iets heel anders dan een mens, maar toch op een fundamentele manier hetzelfde. Een gedachte die hij door Darwins evolutieleer beter leerde begrijpen. Nurse pleit ervoor dat disciplines als filosofie en biologie meer samen optrekken om de fundamentele vragen over het leven te ontcijferen.