Filosofe Susan Neiman heeft geen goed woord over voor Arnon Grunbergs kritische recensie in Filosofie Magazine van haar boek Wat we van de Duitsers kunnen leren. ‘Neerbuigend en misleidend’ noemt ze die recensie in een ingezonden repliek, vol ‘verdraaiingen van de waarheid’.
In Wat we van de Duitsers kunnen leren betoogt Neiman dat de Duitse omgang met het naziverleden Amerikanen een leidraad kan bieden bij het verwerken van de slavernij. Een interessant uitgangspunt, meende Arnon Grunberg in zijn recensie, ware het niet dat Neiman ‘steeds weer laat blijken weinig van Duitsland te begrijpen’. ‘Neiman is vooral als het om Duitsland gaat slordig en gemakzuchtig, op het tendentieuze af.’
Vooral haar stelling dat de DDR beter omging met het naziverleden dan West-Duitsland noemde Grunberg ‘op z’n best een interessante provocatie’. Hij verweet haar dat ze geen goed bronnenonderzoek heeft gedaan en te los omgaat met de historische waarheid. ‘De waarheid is ondergeschikt’, luidde de kop boven zijn recensie.
Neiman laat het er niet bij zitten. Zij verwijt juist Grunberg de waarheid te verdraaien. Hij gaat volgens haar niet in op haar argumenten en bestrijdt vooral stromannen. En zij zou Duitsland niet begrijpen? ‘In tegenstelling tot’ Grunberg, schrijft Neiman, woont zij al lange tijd in Berlijn, als directeur van een Duits onderzoeksinstituut – ‘iets wat geen lezer van zijn recensie zou raden’.
Bovendien is ze voor haar boek bij toonaangevende experts te rade gegaan. ‘Lezers van de recensie zouden niet raden dat het onderzoek van mijn boek onder meer bestond uit meerdere interviews met belangrijke figuren op het gebied van de geheugencultuur in naoorlogs Duitsland.’
Grunbergs kritiek op Neimans beschrijving van hoe de DDR het naziverleden verwerkte, komt volgens haar voort uit onwetendheid. ‘Zoals veel westerlingen die weinig over de DDR weten, is meneer Grunberg er a priori van overtuigd dat er niets goeds vandaan is gekomen.’
Lees hier de volledige (Engelstalige) reactie van Susan Neiman.
Lees hier de recensie van Arnon Grunberg, uit het septembernummer van Filosofie Magazine.
