Volgens Immanuel Kant (1724-1804) past elke filosofie in 4 vragen: Wat kan ik weten? Wat moet ik doen? Wat mag ik hopen? Wat is de mens?
01 Wat kan ik weten?
‘Voor autistische mensen lijkt de wereld vaak onbegrijpelijk. Informatie die door andere mensen onbewust wordt verwerkt, komt ongefilterd binnen. De intuïtieve kennis die neurotypische, dus niet-autistische, mensen vaak wel hebben, hebben autisten niet zomaar tot hun beschikking. Hierdoor is er een enorme behoefte aan regels en categoriseren.
In mijn boek Meedoen met de mens beschrijf ik mijn eigen zoektocht naar houvast. Zo wilde ik een lijst hebben van alle emoties. Laatst gaf ik een boeklezing voor mensen met autisme. Na afloop kwamen de tips: Spinoza was inderdaad nuttig, maar ik kon toch het beste een encyclopedie van emoties lezen. Bleek dat een groot deel van het publiek ook dit onderzoek naar emoties had gedaan. Alleen: het blijkt niet helemaal te volstaan. Het categoriseren en in hokjes plaatsen werkt verdorie niet. Je zult moeten accepteren dat je het niet altijd weet, en dat anderen ook niet alles weten.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
‘In hokjes plaatsen werkt verdorie niet’
02 Wat moet ik doen?
‘Voordat ik mijn diagnose kreeg, stond ik vaak aan de zijlijn; ik wilde meedoen met de maatschappij, maar dat lukte niet – met burn-outs, carrièreswitches en een depressie als gevolg. Ik besloot een boek te schrijven over de vraag: wat is mijn medemens eigenlijk aan het doen en waarom? De mens speelt een soort spel: we hebben cultuur, leefregels, wetten. Als we willen dat meer mensen mee kunnen doen met de maatschappij, dan zullen we het spel van de mens moeten veranderen. Ik denk dat de politiek hét middel daarvoor is. Ik zie het als een soort van morele plicht – in elk geval voor mezelf – om politiek actief te zijn. Dat vind ik ook leuk hoor, het politieke spel bevat heerlijk overzichtelijke regels.’
03 Wat mag ik hopen?
‘Ik hoop dat het beeld dat mensen hebben over autisme gaat veranderen. En dat vrouwen daardoor sneller gediagnosticeerd zullen worden. Ons beeld van autisme is gebaseerd op vooroordelen en op onderzoek dat zich vooral richt op mannen. Terwijl autisme zich anders manifesteert bij vrouwen, doordat vrouwen zich wenselijk aanpassen en daarmee hun autisme meer camoufleren. Een juiste autisme-diagnose draagt bij aan zelfkennis, en daarmee ook aan de mentale gezondheid.’
04 Wat is de mens?
‘Je leest vaak dat de mens een cultureel wezen is: volwassenwording betekent dat je de regels van onze maatschappij eigen maakt en intuïtief leert aanvoelen. Maar wat als je niet in staat bent om mee te doen met de samenleving? Wat als je die regels, bijvoorbeeld door autisme, niet intuïtief aanvoelt? Als je de mens ziet als cultureel wezen, als de spelende mens, dan zou iedereen die niet meedoet met het spel geen mens zijn. Het is essentieel om mensen die maatschappelijk mislukken evenveel als mens te zien. Dus ook als iemand teruggetrokken leeft, een superlaag IQ heeft, werkloos of vriendeloos is. Mens zijn is geen prestatie, maar een gegeven.’
Meedoen met de mens. Overdenkingen van een vrouwelijke autist
Rosalie Bouwman
SAAM Uitgeverij
124 blz.
€ 17,95
