Raoul Heertje: ‘Als je weet dat je het niet weet, geeft dat een enorme vrijheid’

Twijfel is een goede karaktereigenschap, maar soms moet je gewoon iets beslissen. Toen mijn dochter jong was wist ze bijvoorbeeld niet naar welke school ze wilde. Maar het is niet zo dat je alles kunt uitdenken en dan een goed antwoord vindt. Je moet vooral niet denken dat je jezelf overal uit kunt denken.’

‘Wat u niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet. De basis van alle religies – blijkbaar konden we dit vroeger niet, en we kunnen het nog steeds niet.

In het Israëlisch-Palestijnse conflict merk ik dat mensen niet in staat zijn om datgene wat henzelf is overkomen en de pijn die ze hebben, toe te passen op de ander. Er zijn mensen die vinden dat een vermoord Palestijns kind erger is dan een vermoord Israëlisch kind, en omgekeerd. Zolang je dat soort dingen blijft denken, kom je nooit dichter tot elkaar, want dan vind je je eigen pijn blijkbaar belangrijker. In plaats van dat de pijn begrip kweekt voor de ander, leidt die er dan alleen maar toe dat je de ander wil uitschakelen.

Als je naar een ander kijkt, beoordeel je die persoon op het eindresultaat van een proces dat jij niet kent. Terwijl je jezelf beoordeelt op het héle proces en daarin veel aardiger bent. Ik denk dat we meer naar onszelf moeten kijken. Niet uit egoïsme, maar om te zien hoe wijzelf werken. Er zijn dingen die je jezelf vergeeft omdat je pijn hebt of omdat je bepaalde dingen hebt meegemaakt – zo’n verhaal heeft een ander vaak ook.’

‘Er is veel ellende, ook in Nederland. Toch ben ik best hoopvol. Volgens mij moeten we hier met z’n allen doorheen.’

‘De mens zoekt de hele tijd naar zekerheden; we willen controle. Ik heb op jonge leeftijd geaccepteerd dat het leven onzeker is en dat er elk moment van alles kan gebeuren. Als je accepteert dat er veel ­onzekerheid is, creëer je ruimte. In die ruimte kan de boel ademen en kunnen dingen voorvallen die je je helemaal niet voor kunt stellen.’