Filosofie is ook makkelijker als je leest. Goed leest. Filosofische bronteksten zijn niet altijd even makkelijk te begrijpen. Daarom helpen we je in een close reading op weg met extra context en commentaar bij deze tekst van Aristoteles over vriendschap.
Als het om voortreffelijkheden gaat*1 worden sommige mensen goed genoemd omdat ze een voortreffelijke houding bezitten, anderen omdat ze die goede eigenschap in praktijk brengen. Zo is het ook met vriendschap*2. Zij die vertrouwelijk met elkaar omgaan*3 beleven vreugde aan elkaar en doen elkaar goed; zij daarentegen die slapen of ver van elkaar leven brengen hun vriendschap weliswaar niet in praktijk maar hebben niettemin de juiste houding om dat wel te doen. Afstand heft vriendschap immers niet zonder meer op, maar verhindert wel de praktische realisering ervan. Als de scheiding evenwel aanhoudt, zo meent men, dan doet zij ook de vriendschappelijke houding zelf vergeten. Vandaar het gezegde: ‘door een tekort aan woorden is menige vriendschap verloren.’ (…)
Kennelijk is gehechtheid of affectie een emotie en vriendschap een houding. Gehechtheid kan immers net zo goed betrekÂking hebben op levenloze voorwerpen, Âwederzijdse affectie echter impliceert een bewuste keuze*4, en een bewuste keuze komt voort uit een houding. En goede mensen wensen hun vrienden het goede toe omwille van henzelf*5, en dat niet op grond van een emotie maar op grond van een houding. En door van hun vriend te houden houden goede mensen van wat goed is voor henzelf, want wanneer een goed mens een vriend wordt wordt hij voor degene wiens vriend hij is geworden een goed*6. Elk van beide houdt dus van wat goed is voor hemzelf en vergeldt gelijk met gelijk door de ander het goede toe te wensen en hem genoegen te doen. Men zegt immers dat vriendschap een gelijkheid is*7, en deze kenmerken vindt men vooral in de vriendschap tussen goede mensen.
Bewerkt fragment uit: Aristoteles, Ethica, vert. Christine Pannier en Jean Verhaeghe, Historische Uitgeverij, 1999.
