Filosofie is ook makkelijker als je leest. Goed leest. Filosofische bronteksten zijn niet altijd even makkelijk te begrijpen. Daarom helpen we je in een close reading op weg met extra context en commentaar bij deze tekst van Immanuel Kant over schoonheid.
Het schone is datgene wat zonder begrippen als object van algemeen welgevallen*1 wordt voorgesteld.
Deze definitie van het schone kan uit de voorgaande definitie, die van het schone als object van volstrekt belangeloos welgevallen*2, worden afgeleid. Want als iemand zich ervan bewust is dat zijn welgevallen in iets voor hemzelf zonder enig belang is, dan kan hij niet anders oordelen dan dat dit iets een grond van welgevallen voor iedereen moet bevatten. Aangezien dat welgevallen niet op een of andere neiging van het subject*3 berust (en ook niet op welk ander overwogen belang dan ook), maar de oordelende zich volkomen vrij voelt ten aanzien van het welgevallen dat hij in het object heeft, kan hij geen persoonlijke voorwaarden als grond voor het welgevallen vinden die alleen zijn subject eigen zijn, en moet hij dat welgevallen dus beschouwen als gefundeerd in wat hij in ieder ander kan veronderstellen; en derhalve moet hij geloven reden te hebben om iedereen zo’n welgevallen toe te schrijven. Hij zal dus over het schone spreken alsof schoonheid een eigenschap van het object*4 en het oordeel logisch is (namelijk door middel van begrippen kennis van dat object vormt). Toch is dat oordeel enkel esthetisch en bevat het alleen maar een betrekking van de voorstelling van het object tot het subject. Zijn oordeel lijkt op een logisch oordeel omdat we de geldigheid ervan voor iedereen kunnen veronderstellen. Die algemeenheid kan echter niet uit begrippen voortkomen. Want er bestaat geen overgang van begrippen naar het gevoel van lust en onlust (wel in het geval van zuivere praktische wetten, maar die gaan gepaard met een belang; met het zuivere smaakoordeel is geen belang verbonden). En derhalve moet het smaakoordeel, in het bewustzijn van elk belang vrij te zijn, aanspraak maken op geldigheid voor iedereen*5, zonder dat die algemeenheid op objecten is gestoeld; d.w.z. er moet een aanspraak op subjectieve algemeenheid mee verbonden zijn.
Uit: Kritiek van het oordeelsvermogen, Immanuel Kant, vert. Jabik Veenbaas en Willem Visser, Boom, 2009.
