Filosofie is makkelijker als je denkt
‘De heerser moet leren om niet goed te zijn’
Filosofie is makkelijker als je denkt. Maar samen leven ook? Een korte inleiding in de filosofie van politiek.
In een democratie wordt de staat geregeerd door de burgers, maar toch zien we politiek vaak als iets dat ergens anders gebeurt: in de gemeenteraad, in Den Haag of in Brussel. Maar is politiek alleen voor politici? Word je van politiek een beter mens? Draait politiek om idealen of om praktische oplossingen? Kortom, wat is politiek eigenlijk?
‘Regeren door middel van de deugd kan vergeleken worden met de Poolster; hij blijft op zijn plaats en de menigte sterren volgt hem,’ aldus de Chinese wijsgeer Confucius (ca. 551-479 v.Chr.). Om het volk te doen gehoorzamen zijn volgens hem geen strenge wetten of straffen nodig, maar hoeven leiders alleen het goede voorbeeld te geven. Ook de Griekse filosoof Plato (ca. 427-347 v.Chr.) vindt dat heersers over voldoende kennis en zelfbeheersing moeten beschikken. Zijn ideale staat wordt daarom geleid door een koning die tevens filosoof is.
‘Politieke kwesties zijn te belangrijk om aan politici te worden overgelaten’
De Italiaanse denker Niccolò Machiavelli (1469-1527) is een andere mening toegedaan. Hij bekleedde een hoogstaande positie in de republiek van Florence, en wist als geen ander dat machtsbehoud onmogelijk is zonder manipulatie en meedogenloosheid. ‘Een man die zich altijd en overal goed betoont, gaat noodzakelijk te gronde te midden van zovelen die niet goed zijn. Daarom moet een heerser wanneer hij zich wil handhaven, leren om niet goed te zijn.’
