Filosofie is ook makkelijker als je leest. Goed leest. Filosofische bronteksten zijn niet altijd even makkelijk te begrijpen. Daarom helpen we je in een close reading op weg met extra context en commentaar bij deze tekst van Ludwig Wittgenstein over kleur.
19
Hoe komt het*1 dat iets doorzichtigs groen*2 kan zijn, maar niet wit?*3 Doorzichtigheid en spiegeling is er alleen in de dieptedimensie van een waarnemingsbeeld. De indruk die het doorzichtige medium maakt, is dat er iets achter het medium ligt. Volkomen eenkleurigheid van het waarnemingsbeeld kan niet doorzichtig zijn.
20
Iets wits achter een gekleurd doorzichtig medium verschijnt in de kleur van het medium, iets zwarts als zwart. Volgens deze regel moet zwart op een witte achtergrond door een ‘wit doorzichtig’ medium worden gezien als door een kleurloos.
21
Runge*4: ‘Als iemand zich een blauwachtig oranje, een roodachtig groen, of een geelachtig violet wil voorstellen, wordt het hem te moede als bij een zuidwestelijke noordenwind … Zowel wit als zwart zijn beide ondoorzichtig of stoffelijk … Wit water dat helder is, zal men zich niet kunnen voorstellen; net zo min als doorzichtige melk.’
22
Wij willen niet tot een theorie van de kleuren komen (noch een fysiologische, noch een psychologische*5), maar tot de logica van de kleurbegrippen. En deze biedt wat men vaak ten onrechte van een theorie heeft verwacht.
23
‘Wit water dat helder is zal men zich niet kunnen voorstellen, etc.’ Dat wil zeggen: men kan niet beschrijven (bijvoorbeeld schilderen) hoe iets wits doorzichtigs eruit zou zien, en dat wil zeggen: men weet niet welke beschrijving, voorstelling deze woorden van ons verlangen*6.
Bewerkt fragment uit: Ludwig Wittgenstein, Over kleur, vert. Paul Wijdeveld, Boom, 2017.
