De Italiaanse componist Giuseppe Tartini (1692-1770) schreef ooit een vioolsonate in G mineur nadat de muziek tot hem was gekomen in een droom waarin de duivel een stuk voor hem speelt. Het is de allermooiste muziek die hij ooit gehoord heeft, maar het lukt hem na ontwaken niet om het zelf te spelen. De sonate die uiteindelijk de geschiedenis in gaat als de ‘Duivelssonate’ is een van mijn lievelingsstukken, maar voor Tartini was het maar een slap aftreksel van wat hij hoorde in zijn droom.
De countryzanger Townes van Zandt (1944-1997) had meer geluk. Hij droomde ooit het beroemd geworden liedje ‘If I needed you’ en schreef het zittend op de rand van zijn bed meteen op. Op de vraag van een interviewer of hij het lied nog wat had aangepast of verfijnd antwoordde hij: not a lick. Het enige is dat hij nog weken heeft moeten oefenen om het goed te kunnen spelen.
Een idee hebben, weten we allemaal, is nooit hetzelfde als het idee uitvoeren. Voor Plato is die gedachte zelfs de alfa en omega van de menselijke kennis. We zien in de wereld nooit de ideeën zelf, maar alleen de afgeleide ervan. Ooit een perfecte cirkel gezien? Uitgesloten. Maar om de idee cirkel kunnen we desondanks niet heen.
Maar laten we deze gedachte nu eens doortrekken naar de slimme ideeën waar de geschiedenis van de filosofie uit bestaat of naar die andere ideeën die onze cultuur vooruithielpen (E = mc2) of bijna te gronde richtten (E = mc2). In hoeverre hebben deze ideeën betekenis zonder hun toepassing? Is een onderdeel van een goed idee niet juist dat het zich laat uitvoeren of dat het zich makkelijk verspreidt?
Het idee van de gloeilamp was er al heel lang voordat het uiteindelijk lukte om het draadje niet meteen door te laten branden zodra je de stroom aansloot. Maar het blijven branden zonder door te branden is toch eigenlijk juist de hele crux van het peertje?
Even tussendoor… Meer lezen over de beste ideeën? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
Is helderheid een voorwaarde voor een goed idee? Sommige inzichten zijn zo helder dat ze zich als een meme door de geschiedenis verspreiden. Maar wat we ook weten van al te snelle en grootschalige verspreiding van gedachtegoed, is dat aan het eind van de rit de oorspronkelijk idee niet altijd nog overeenstemt met de profane toepassingen ervan.
Wanneer is een idee dan eigenlijk een goed idee? Kan een idee ooit een goed idee zijn, als het de wereld niet verandert? En kun je een idee begrijpen zonder zelf te veranderen? Ik heb eigenlijk geen idee meer.
Gelukkig heeft de filosofie er nog genoeg.
