In Plato’s dialoog Gorgias vertelt Socrates het verhaal van twee mannen in de onderwereld die allebei een kruik moeten vullen met water. Een van de twee kruiken lekt, waardoor de man van wie die kruik is oneindig blijft sjouwen met water. De andere man, die goed voor zijn kruik heeft gezorgd, is snel klaar met zijn werk en kan rustig gaan ontspannen.
Volgens Socrates zouden we die kruiken kunnen vergelijken met onze verlangens. Wie zijn kruiken goed verzorgt, is sneller verzadigd en dus gelukkiger. Een verlangen is zo bekeken altijd een gebrek, er mist iets. Pas als het verlangen vervuld is, breekt eindelijk het goede leven aan.
Kan er dan eigenlijk wel geluk bestaan? Er ontbreekt immers altijd iets aan ons leven.
Toen ik jonger was kon ik me dagenlang vermaken met het uitkijken naar een gebeurtenis die nog moest plaatsvinden, zoals een vakantie, een verjaardag of een dagje naar een pretpark. Ik kijk met weemoed terug op deze dagen, die zich als vanzelf vulden met het zoete gevoel van voorpret. Ook nu nog worden mijn dagen soms opgeladen met een voorschot van de energie die vrijkomt in de afwachting van wat komen gaat. En lijkt niet iedereen een beetje vrolijker op vrijdag, met het weekend in aantocht?
Even tussendoor… Meer lezen over geluk? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
In hun boek Anti-Oedipus schrijven filosoof Gilles Deleuze en psychoanalyticus Felix Guattari dat we het verlangen niet moeten beschouwen als een ontbreken dat opgelost moet worden, maar juist als een scheppende kracht. ‘Als het verlangen produceert, produceert het realiteit.’
Het is een troostrijke gedachte. Toch kom ik niet los van het idee dat het verlangen altijd op iets anders is gericht. Zonder het doel dat je wil bereiken, of bezitten, kan er geen verlangen zijn. Er moet altijd al een realiteit bestaan voordat het verlangen kan beginnen met het scheppen van een nieuwe. En die realiteit, die achter ons ligt, is in zekere zin dus voor altijd voorbij. Heeft het nostalgische verlangen ook een scheppende kracht? En produceren heimwee en weemoed ook realiteit?
In de online rubriek ‘shortreads’ zoekt Filosofie Magazine elke week in een kort essay naar het antwoord op een alledaagse filosofische vraag.
