Home Shortread Is het leven een verhaal?
Shortread

Is het leven een verhaal?

Een gebeurtenis uit zijn jeugd bepaalt voor Jonathan Janssen hoe hij zichzelf ziet. Een shortread over het verschil tussen je leven en je verhaal ervan.

Door Jonathan Janssen op 15 maart 2023

het leven een verhaal boek gras pad hond

Een gebeurtenis uit zijn jeugd bepaalt voor Jonathan Janssen hoe hij zichzelf ziet. Een shortread over het verschil tussen je leven en je verhaal ervan.

Dit artikel krijgt u van ons cadeau

Wilt u onbeperkt toegang tot de artikelen op Filosofie.nl? U bent al abonnee vanaf €4,99 per maand. Sluit hier een abonnement af en u heeft direct toegang.

In de derde klas van de middelbare school lieten mijn vrienden me in de steek. Op een dag besloten ze elke keer als ik in de buurt kwam weg te rennen. Zomaar.

Ik vertel mezelf nog steeds dat die gebeurtenis het duwtje in de rug was dat ik nodig had. Ik was namelijk altijd al bang dat de groep vrienden zich op een dag van mij zouden afkeren. Was ik niet veel te stil en te braaf voor deze populaire, brutale en gevatte jongens?

Toen mijn angst werkelijkheid werd, merkte ik dat ik mij juist vrijer voelde. Ik was niet meer afhankelijk van de opinie van de groep; ik kon doen wat ik zelf wilde. Ik maakte nieuwe vrienden, en tot mijn genoegen begonnen de meisjes uit mijn klas ook interesse te tonen. De beste periode van mijn middelbare schooltijd was aangebroken.

Even tussendoor… Wil je meer shortreads lezen? Schrijf je dan in voor de gratis nieuwsbrief:

Meld u aan voor onze nieuwsbrief

Ontvang elke woensdag het laatste filosofie nieuws, de beste artikelen van de week en af en toe een aanbieding.
Ontvang wekelijks het laatste filosofienieuws, de beste artikelen en af en toe een aanbieding.

In deze lezing van de gebeurtenissen, zie ik mezelf steevast als een feniks herrezen uit de as. En veel belangrijker nog, ik bleek meer in mijn mars te hebben dan ik altijd had gedacht. Dat beeld is erg belangrijk geworden voor mijn gevoel van zelfvertrouwen. Maar waar lopen de feiten over in het verhaal dat ik erover vertel? En welk deel van mijn zelfbeeld is bepaald door hoe ik mezelf herinner en welk deel door hoe ik mezelf wens te zien?

De Franse filosoof Paul Ricoeur (1913-2005) schrijft in Temps et récit dat we door middel van dit soort verhalen onze identiteit opbouwen. ‘Narratieve identiteit’ noemt hij dat. Met het vertellen van verhalen over onszelf bouwen we ons zelfbeeld op uit onze capaciteiten en onze zwaktes. De verhalen brengen samenhang in de eindeloze stroom aan ervaringen die we opdoen in ons leven. Zo kan ik dezelfde persoon zijn als ik veertien jaar geleden was, toen ik nog in de derde klas zat.

Maar als ik naar een foto van mijn veertienjarige zelf kijk, ervaar ik een gespletenheid. Het is alsof ik tegelijkertijd naar mezelf en naar iemand anders kijk. Volgens de Britse filosoof Galen Strawson schiet de theorie van de narratieve identiteit dan ook tekort. We kunnen ons net als op oude foto’s nooit helemaal identificeren met ons vroegere zelf. Onze identiteit is ‘episodisch’, niet ‘narratief’. Mijn leven is niet één verhaal, maar bestaat uit vele.

Ik ben een liefhebber van Friedrich Nietzsche (1844-1900), die meent dat we de dichters van ons eigen leven moeten zijn. Ik denk daar vaak aan als ik mezelf als feniks zie, maar één vraag blijft dan nog onbeantwoord: wie is toch die ik die zichzelf met verhalen overeind houdt?

In de online rubriek ‘shortreads’ zoekt Filosofie Magazine elke week in een kort essay naar het antwoord op een alledaagse filosofische vraag.