In de zomer van 2023 ontkwam je er niet aan: de film Barbie, waarin de gelijknamige Mattel-pop tot leven komt en in kauwgomroze outfits het patriarchaat onder handen neemt. Nog nooit had een film van een vrouwelijke regisseur zo’n hoge opbrengst. Bovendien wist de regisseur in kwestie, de Amerikaanse Greta Gerwig, met deze film feminisme tot onderwerp van wereldwijd gesprek te maken. In al haar films laat Gerwig zien uit welke kleine en grote uitdagingen het menselijk – en dan vooral vrouwelijk – leven bestaat: eenzaamheid, moeizame familiebanden, verstuikte enkels en cellulitis. Het is dan ook terecht dat er een boekje aan haar werk gewijd is in de reeks Denken in het donker van ISVW Uitgevers, waarin het oeuvre van een filmregisseur telkens door vier denkers vanuit verschillende filosofische kaders wordt bezien.
Samensteller Christl de Kloe slaagt erin Gerwigs bekendste film, Barbie, steeds vanuit een andere hoek te tonen. Cyd Sturgess, universitair docent mediawijsheid en -onderwijs, bejubelt de paar seconden beeldtijd van een paar Ken-poppen die queer lijken te zijn wel erg gemakkelijk als een radicale ‘verstoring’ van het verder heteroseksuele Barbieland (is het niet gewoon een zoethoudertje voor woke kijkers?). Het is dan ook verfrissend dat antropoloog Wigbertson Julian Isenia in het volgende essay zich afvraagt wat goede representatie eigenlijk inhoudt. En na de fijnzinnige kritiek van religiewetenschapper Saskia van Dam, die schrijft dat het feminisme in Barbie ‘ouderwets en etnocentrisch’ overkomt, beargumenteert mediawetenschapper Dan Hassler-Forest even overtuigend dat we in deze gepolariseerde tijden juist behoefte hebben aan een film die de basisprincipes van het feminisme uitlegt.
Jammer genoeg zorgt de variëteit aan Barbie-interpretaties ervoor dat Gerwigs andere films nauwelijks aan bod komen; alleen Isenia betrekt Gerwigs eerdere werk bij zijn analyse. Dat is zonde, want ook in de veelgeprezen Lady Bird (2017) en Little Women (2019) staan thema’s als relaties, zelfbeschikking en vrouw-zijn centraal. Door de focus op feministische theorie blijven andere filosofische invalshoeken bovendien onbenut. Ook is er weinig aandacht voor de technische aspecten van Gerwigs werk: hoe gebruikt ze chronologie, kleur of geluid om haar ideeën over te brengen? Het resultaat is een maatschappelijk geëngageerd boek, waarbij de filosofie vooral dient als middel voor de analyse, niet als einddoel.
Denken in het donker met Greta Gerwig
Christl de Kloe (red.)
ISVW Uitgevers
124 blz.
€ 12,50
