Ooit gehoord van Eileen O’Shaughnessy? Ik tot voor kort niet. O’Shaughnessy was de vrouw van de wereldberoemde, vereerde Britse schrijver George Orwell, en heeft onlangs een eigen biografie gekregen, getiteld Wifedom. Mrs Orwell’s Invisible Life. Het levensverhaal van Eileen volgt een overbekend, verdrietig patroon: als levenslustige studente ontmoet ze Orwell op een feestje, ze trouwen snel, en Eileen blijkt in een soort val gelopen. Ze wordt geacht het hele huishouden te doen, het geniale werk van haar man te redigeren, en als George ziek wordt is Eileen zijn voltijds verpleegster. Dag, eigen ambities.
Eileen laat dit gebeuren – ze kon nauwelijks anders –, maar ze becommentarieert haar leven op grappig-vileine wijze in brieven aan een goede vriendin. ‘Je hebt een tijdje niets van mij gehoord,’ schrijft ze, ‘maar dat komt doordat de ruzies hier zo aanhoudend en bitter waren dat het me efficiënter leek om iedereen te schrijven nadat de moord of de scheiding zich had voltrokken.’
Even tussendoor… Meer columns lezen van de Denker des Vaderlands? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
Biografe Anna Funder laat zien hoezeer Eileen zich harnaste tegen deze onrechtvaardigheden en neemt zich voor om Mrs Orwells verborgen gevoelens te tonen. En dat is precies waar de geweldige Olivia Laing in haar recensie van deze biografie voor the Guardian aanstoot aan neemt en waarom ik dit verhaal hier te berde breng. Eileen gebruikte haar scherpte en humor als een schild, schrijft Laing. Waarom zou een biograaf dat schild van haar afrukken om de ellende daaronder te tonen, en dat presenteren alsof ze daarmee de ‘echte’ Eileen onthult? De omstandigheden waarin Eileen leefde waren benard en onrechtvaardig, zeker. Maar Eileens uniciteit en persoonlijkheid blijken uit de manier waarop zij binnen die marges vormgaf aan zichzelf: via grimmige humor en onverwachte sprongen, en ja, ook door loyaal te zijn aan de man die ze had uitverkoren.
Samen met Denker des Vaderlands Marjan Slob kauwen op filosofische vraagstukken? Kom naar Het Filosofisch Diner XL op 11 november tijdens de November Denkmaand
Door ‘onder haar huid’ te willen kruipen en te laten zien hoe Eileen slachtoffer was van onderdrukking ontdoet de biograaf haar van die originaliteit. Als je iemands masker afrukt maak je diegene minder complex dan die is. Want natuurlijk stuit je dan op verdriet, woede, angst et cetera – dergelijke basisemoties hebben alle mensen met elkaar gemeen. Graaf diep genoeg in mensen en je vindt hetzelfde: kloppend vlees, bloed, pezen. Meer een onderwerp voor een medisch handboek dan voor een biografie.
Heb respect voor hoe mensen zichzelf wensen te presenteren. Besteed aandacht aan de manier waarop ze verkiezen zich staande te houden. Want daar vind je hun persoonlijkheid – aan de oppervlakte.
Marjan Slob is filosoof en Denker des Vaderlands.
