01 Wat kan ik weten?
‘Ludwig Wittgenstein schrijft in zijn Tractatus dat we alleen kennis kunnen hebben van het waarneembare. Wat we niet kunnen verifiëren valt buiten het bereik van de zinvolle taal. Tegelijk zijn onverifieerbare zaken, zoals religie en esthetiek, voor hem het belangrijkst. Er bestaat een spanning tussen zijn strenge logica en zijn fascinatie voor zaken die aan diezelfde logica ontsnappen. Die spanning herken ik als parfumeur. Geur is systematisch opgebouwd. Mijn werk speelt zich grotendeels af in een Excel-sheet, waarin ik noteer hoeveel druppels ik van elke geurstof nodig heb om een bepaalde geur te creëren. Maar de geurervaring zelf ontsnapt aan de taal. Je ruikt een bepaalde geur en opeens zit je weer op de bank bij je oma, of zie je iemand voor je die je niet kunt thuisbrengen. Dat heeft iets magisch.’
Dit artikel is exclusief voor abonnees
02 Wat moet ik doen?
‘We zijn gewend aan de sensatie van beeld en geluid. Die komen met een enorme snelheid tot je. Maar om iets te ruiken moet je geduld hebben; geur is een traag medium. Als ik een zaal tijdens een lezing met een ventilator een geur laat ruiken, ruikt de eerste rij die vrij vlot en de laatste rij pas een minuut later. Ook om te achterhalen wát je precies ruikt moet je geduld hebben. Je moet wachten tot je hersenen erbij zijn. Je ruikt, vervolgens zie je wazige beelden, hoor je stemmen, en dan pas weet je: dat was een suikerlolly op een kinderfeestje.’
‘Eerst ruik je iets, pas daarna komen je hersenen erbij’
03 Wat mag ik hopen?
‘De meeste mensen zijn zich vooral bewust van dingen die heel vies of heel lekker ruiken. Maar als je je actief met geuren bezighoudt, ga je intenser waarnemen. Je opent een wereld die eerder alleen impliciet bestond en je boort nieuwe laagjes aan in je bewustzijn. Mijn boek is geen wetenschappelijke verhandeling; ik beschrijf vooral persoonlijke ervaringen. Ik hoop dat mensen denken: hoe zit dat eigenlijk bij mij? Hoe ruikt mijn huis als ik terugkom van vakantie? Rook ik als kind ook graag aan mijn eigen knie?’
04 Wat is de mens?
‘De mens is een zender en ontvanger van geuren. Soms onbewust of ongewild, als je een wind laat. Maar bewust uitgezonden geuren als parfum hebben iets wonderlijks: we doen alsof parfum heel chic is, maar de basis van parfum wordt deels gevormd door vieze geuren van tandbederf of poep. Anders vinden we het niet lekker ruiken. In die zin verraadt geur dat we dieren zijn. Geur is instinctmatig bepalend voor ons charisma, onze lichaamstaal en onze aantrekkingskracht.’
Geur. De vergeten sensatie
Frank Bloem
Ten Have
240 blz.
€ 20,99
