‘Het is de taak en de opgave van de mens in de gegeven wereld het rijk van de vrijheid te doen triomferen.’
Filosofen twijfelen graag. Dat voorkomt voorbarige conclusies, stelt je in staat situaties van meerdere kanten te bekijken en zorgt dat je lang genoeg kauwt op je ideeën. Mijn twijfelzucht komt daarom goed van pas in mijn passie voor filosofie, maar mondt soms ook uit in de schaduwkant ervan: besluiteloosheid. Als er altijd wel een mogelijk tegenargument is en altijd meer nuances te bedenken zijn, hoe kies je dan voor A in plaats van B? Hoe besluit je wiens kant je kiest in een discussie, of je in een relatie blijft en wat voor baan je wil? Hoe bepaal je wie je bent?
Toen ik me tijdens het schrijven van mijn scriptie schrap zette voor de keuzes die zich erna zouden aandienen, maakte ik kennis met het denken van de Franse filosoof Simone de Beauvoir (1908-1986). Als existentialist dacht ze dat de existentie, het bestaan van de mens, voorafgaat aan de essentie, wat de mens in de kern is. De mens is niet vooraf bepaald, maar kan kiezen wie hij is. Sterker nog: hij móét kiezen. Want paradoxaal genoeg krijg je met je geboorte een gedwongen vrijheid in de schoot geworpen. Je belandt in een wereld waarin je omstandigheden – waar je wieg staat, of je man of vrouw bent – je mogelijkheden bepalen. Maar binnen die afgebakende paden moet je iets aanvangen met je leven. Je wordt opgezadeld met de vrijheid om je eigen leven vorm te geven.
Even tussendoor …
Meer lezen over De Beauvoir en andere grote denkers? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Dat lijkt misschien een open deur, maar wie veel twijfelt, kan geneigd zijn om te wachten tot de buitenwereld zijn pad afbakent en het lot deuren dichtgooit. De Beauvoir spreekt de mens aan op zijn eigen verantwoordelijkheid. De erkenning dat de situatie waarin je je bevindt jou en je mogelijkheden vormt, schept empathie; de herinnering aan het feit dat je vaak alsnog een keuze hebt, schept daadkracht. Je hebt daarbij overigens niet alleen de taak je eigen vrijheid te beoefenen, maar ook om te zorgen dat de vrijheid van anderen niet wordt ingeperkt. Verloochen je die verantwoordelijkheid, dan leef je inauthentiek, te kwader trouw – en meestal voel je dat intuïtief eigenlijk wel aan. Je vrijheid is niet een gegeven, maar een opgave, leerde De Beauvoir mij. Als filosofieliefhebber was ik al een geoefende twijfelaar, als bewonderaar van het existentialisme ben ik een geoefende twijfelaar die ook soms knopen doorhakt.
De tweede sekse. Feiten, mythen en geleefde werkelijkheid
Simone de Beauvoir
Bijleveld
888 blz.
€ 39,90
