Er zijn ‘geen twee momenten identiek voor een bewust wezen’, schreef Henri Bergson (1859-1941), die erop wees dat we met het meten van de tijd doen alsof er momenten bestaan die elkaar als eenheden opvolgen. Maar in werkelijkheid stroomt tijd onophoudelijk.
Het is mij nog nooit gelukt om zo bewust te leven dat ik me volledig aan de realiteit van deze flow kon overgeven. Maar wat zou er gebeuren als het ons wel lukt?
Zouden we nog naar de zin van het leven zoeken als we een waarnemingsvermogen hadden dat elke allerkleinste verandering zou opmerken? Wat als de wereld als een stroom aan ons voorbij zou trekken in plaats van in de beelden die we er vanzelf van maken? We zouden geen enkele zonsondergang als een plaatje ervaren, maar we zouden misschien ook wel nergens tegenop zien, want waar geen einde is, daar is ook geen begin. Geen beginnen aan, aan deze gedachte, maar probeer het toch maar even. Als je heel nauwlettend op de continue verandering acht zou slaan, dan zouden dagen, seizoenen of jaren nooit heuglijke momenten in je leven worden. Want waar moet je aan terugdenken als alles stroomt? En zouden we ooit even niets kunnen doen als het leven nooit een moment op pauze lijkt te staan?
Gelukkig lukt het niet om te leven zonder voorstellingen. We zouden het zonder schoonheid moeten doen, en zonder samenhang. Als je heel bewust stilstaat bij je ervaring merk je dat je jezelf altijd ziet als iets: als jezelf in een bepaalde periode in je leven (jong en veelbelovend, in je midlife, oud en wijs), als een geliefde, een vader, als een treinreiziger, een filosoof.
We zien aan de foto’s van de kinderen hoe snel het leven gaat. Maar alleen omdat we, net als een foto dat kan, de tijd even stil kunnen zetten.
Als we daarin doorschieten en door nostalgie of verveling overmand raken, is daar gelukkig de filosoof die zegt dat geen twee momenten identiek zijn.
