Stel je voor: op een dag staan we oog in oog met buitenaards leven. We weten niets over hun intenties en eisen. Het enige wat de mensheid kan doen, is proberen een diplomatieke verstandhouding met de aliens op te bouwen, waardoor we kunnen samenleven.
In Manieren van levend zijn, de nieuwste uitgave in Octavo’s ecologisch-filosofische reeks Wisselwerkingen, laat de Franse filosoof Baptiste Morizot zien dat we aliens niet in het heelal hoeven te zoeken. Elk levend wezen is een alien, meent hij, met een eigen taal, gebruiken en lichamelijke mogelijkheden. En net als bij buitenaardse wezens zou de relatie met aardse aliens gekenmerkt moeten worden door diplomatie, gepaste blijken van respect en een erkenning van wederzijdse afhankelijkheid.
In zes werkelijk prachtige ‘filosofische novelles’, deels gebaseerd op zijn veldwerk met wolven, wakkert Morizot onze gevoeligheid voor andere levenden aan. Daarbij stelt hij niet één soort, maar de onderlinge relaties centraal. Zo is Morizot bij interacties tussen wolven en schapen niet alleen begaan met ‘de wolf die door de brigade zal worden afgeschoten’, maar ook met ‘het lam dat door dat rotbeest is aangevallen’, met de herdershond, herder en wolvenwelpjes, en ‘met deze kleine weide die helemaal kaalgevreten zal worden door overbegrazing, zonder kans op wederopbloei’.
Even tussendoor …
Meer lezen over mens en natuur? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Wie vanuit de relatie denkt, raakt verwikkeld in een weefsel van tegenstrijdige belangen, verschuivende loyaliteiten en twijfel. Het is vanuit die gevoeligheid dat we ons tot diplomaten kunnen ontpoppen, die zich om alle levende wezens bekommeren. Ook om de mens, want Morizot laat overtuigend zien dat ook wij een diersoort zijn, beter noch slechter dan andere. Andere soorten zijn misschien aliens, maar wel verwante aliens – een verwantschap die Morizot terugvindt in onze lichamen en wilde gevoelens, in make-up en het zout waarmee we ons eten op smaak brengen.
De ontkenning van harde tegenstellingen – tussen mens en dier, cultuur en ‘natuur’ – kenmerkt Morizots denken. Zo heft hij in een novelle over het dierlijke in de mens met Spinoza het onderscheid tussen rede en gevoel op. Hij put veelvuldig uit animistisch en inheems gedachtegoed, maar benadrukt tegelijkertijd het belang van moderne wetenschap en online kennisverspreiding.
Zijn schrijfstijl brengt speurtocht, poëzie en logica bijeen. Morizot bedrijft filosofie op de mooist mogelijke manier: gegrond in geleefde ervaringen, diepgravend en genuanceerd, verrassend, literair en begaan. En bovenal: door en door levend.
Manieren van levend zijn
Baptiste Morizot
Octavo
312 blz.
€ 29,50
