Leve de vrije markt
Toen Truss’ voorganger Margaret Thatcher haar bezuinigingen moest verdedigen in de jaren tachtig, sloeg ze met een dik boek op tafel en zei: ‘This is what we believe.’ Het boek was The Constitution of Liberty (1960) van Friedrich Hayek. Hayek bepleit een kleine overheid en een vrije markt. De samenleving is te complex om achter de tekentafel te kunnen vormgeven. Wat we volgens Hayek nodig hebben is geen herverdeling van rijkdom, maar ruimte voor spontane maatschappelijke krachten.
Dubbeltjes en kwartjes
In Londen staan de wolkenkrabbers van de bankiers naast oude vervallen flats. Rijk en arm wonen pal naast elkaar. In de Parijse banlieues leven de armere bewoners daarentegen in een afgesloten wereld. Alleen voor drugs klimt de rijke jeugd uit het centrum de heuvels van de voorsteden op. Het idee dat wie voor een dubbeltje geboren is met hard werk een kwartje kan worden, werd decennia geleden al door socioloog en filosoof Pierre Bourdieu bekritiseerd.
Gisten en kolken
We moeten niet streven naar een samenleving waarin iedereen dezelfde kansen heeft, schrijft filosoof Michael Sandel. In een meritocratie worden de winnaars hoogmoedig: ze gaan geloven dat ze hun lot verdiend hebben. De verliezers voelen zich daarentegen vernederd. Dat is gevaarlijk, want dit vormt de bron van ‘de onvrede die overal ter wereld de politiek doet gisten en kolken’, en de democratie op haar grondvesten doet schudden.
Dure Barbies
Filosoof Ingrid Robeyns zag in een etalage een Barbie met parelmoeren oorbellen. De pop kostte 160 euro. Wie koopt er nu voor z’n kind zo’n dure Barbie, vroeg ze zich af. Alleen mensen die extreem rijk zijn, concludeerde ze. Zulke extreme rijkdom is gevaarlijker dan we denken, stelt ze, want die schaadt de democratie en het milieu. En dat niet alleen. ‘Na een tijdje verliezen superrijke mensen hun gevoeligheid om geluk te ervaren bij trage bezigheden als een wandeling in het bos of een kopje thee met een vriend.’
Blinde vlek
Mensenrechten brengen een blinde vlek voor economische ongelijkheid met zich mee, stelt de Amerikaanse historicus Samuel Moyn. Ze zijn gebaseerd op het minimalisme: zorg dat iedereen genoeg heeft om te kunnen bestaan. ‘Maar het minimalisme concentreert zich alleen op de minst bedeelden en negeert de rijkdom van de bovenlaag.’ Daarmee houden de mensenrechten de enorme kloof tussen arm en rijk in stand, zegt Moyn.
