Liefde tussen mens en robot
Veel oudere mensen leven op zichzelf en hebben kinderen die ver weg wonen. Om het gebrek aan menselijke contacten op te vangen, worden er ‘zorgrobots’ ontwikkeld. Maar kan er echt een liefdevolle band bestaan tussen mens en machine? Zijn robots in staat tot empathische interactie, of zijn het slechts liefdeloze apparaten? Een ethicus, een robotingenieur en een liefdesfilosoof gaan met elkaar in gesprek over de betekenis van wederkerigheid, liefde, zorg en intimiteit.
‘Nieuwe’ relatievormen
Meeroudergezinnen, single huishoudens, living apart together, open relaties en polyamorie… de afgelopen jaren heeft een heel scala aan ‘nieuwe’ relatievormen in het Westen grotere publieke zichtbaarheid gekregen, ziet antropoloog Rahil Roodhaz. ‘Het idee leeft dat we tegenwoordig zelf bepalen hoe we onze liefdesrelaties vormgeven, wars van traditionele modellen.’ Het valt haar echter op dat deze relatievormen vaak in dienst staan van de ontwikkeling van het individu. ‘Daarmee gaan we soms voorbij aan het feit dat we juist in de liefde niet zelf alles kunnen kiezen of controleren.’
Mislukte match
Op datingapplicaties zoals Tinder en Bumble lijkt het alsof de liefde slechts een kwestie is van een goede match, gebaseerd op een lijstje gedeelde eigenschappen. Filosoof Leon Heuts vraagt zich af of dit idee de persoon van wie je houdt niet inwisselbaar maakt voor iedereen met dezelfde eigenschappen. Volgens Heuts is liefde daarentegen juist een grillige aangelegenheid, die niet helemaal te verklaren valt. ‘Juist omdat ik jou wil, kan ik niet precies uitdrukken waarom ik per se jóú wil.’
Ondernemers in de liefde
Door het kapitalisme zijn we allemaal ondernemers in de liefde geworden, stelt socioloog Eva Illous. Volgens haar denken we tegenwoordig vooral in economische termen na over relaties. ‘We spreiden risico door met meerdere mensen tegelijk te daten. We investeren in onze emotionele en seksuele intelligentie door boeken van relatietherapeuten te lezen en te werken aan ons seks-cv. We zijn ons vaak bewust van de andere ondernemingen die misschien meer rendement opleveren, en wanneer een relatie is stukgelopen creëren we strategieën om dat de volgende keer te voorkomen.’ Het gevolg, stelt ze, is een precair liefdesleven.
Sensuele revolutie
Volgens de Amerikaans-Duitse filosoof Herbert Marcuse heeft de seksuele revolutie geleid tot een liberalisering van het genotsprincipe: we hebben seks voordat we trouwen, doen aan online dating en flirten er op los. Zijn we dan niet vrijer dan ooit? Nee, zegt Marcuse, want keuzevrijheid is niet hetzelfde als vrijheid. Onze keuzes zijn al voorgevormd, waardoor we vergeten om zelf te denken en dromen. We moeten daarom op verkenningstocht naar nieuwe, onderbelichte kanten van ons genot en onze seksualiteit. Een ontketening van onze fantasieën leidt volgens Marcuse tot een sensuele revolutie. Als we onze verbeelding bevrijden, bevrijden we onszelf.
