Ik wilde niets liever dan normaal zijn, vroeger. En als ik zeg vroeger, dan heb ik het over de tijd tot in mijn dertiger jaren. Het ging zelfs zo ver dat ik de titel van Jeanette Wintersons memoir – Waarom gelukkig zijn als je normaal kunt zijn? – opvatte als een retorische vraag, dus als een waarheid met een vraagteken erachter. Voor de volledigheid: de titel is een uitdrukking van het verstikkende milieu waaruit Winterson zich moest bevrijden.
Naast normaal wilde ik beroemd worden. Misschien dat ik dacht dat er maar twee opties waren, en omdat ik al gauw begreep dat roem me niet zou liggen, ging ik voor normaal.
Nu weet ik ook wel dat niemand normaal is. Dat is een van de voordelen van ouder worden: dat je inziet dat iedereen bagage, een familiegeheim of gewoon een vervelende persoonlijkheid met zich meezeult. Wie dat niet doet, valt vaak tegen.
Waarom we allemaal niet normaal zijn
En toch overvalt het verlangen me nog steeds weleens. Het is het individuele equivalent van het sociaal-maatschappelijke verlangen naar de jaren vijftig. Een wensdroom die niet alleen onmogelijk te vervullen is, maar vooral gebaseerd is op fantasie en een nood aan rust.
Daarom was ik verheugd het boek Normaal zijn is gevaarlijk tegen te komen. Daarin onderzoekt Rosa Montero de innige band tussen schrijvers en psychische disbalans; je kunt ook zeggen: tussen gekte en genialiteit. (‘Ik wilde vroeger geniaal worden,’ zei mijn vader altijd.)
Even tussendoor… Meer columns lezen van Miriam Rasch? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
Dat zou wat wezen, als normaliteit gevaarlijk zou zijn! Behalve om rust draait de wens om normaal te zijn immers ook om veiligheid. Als het normale zelfs dat niet kan bieden… Maar de indruk die ik aan het boek heb overgehouden is vooral dat niet-normalen degenen zijn die gevaar lopen – misbruik, gedwongen opname, elektroshocks, suïcide. Denk aan Sylvia Plath, Virginia Woolf, Tove Ditlevsen. Dostojevski, Nietzsche, Pessoa.
Voor Montero, die met haar geestelijke geschiedenis en literaire oeuvre weet waar ze het over heeft, is het echter onbetwistbaar dat deze scheppende geesten ook het hoogste geluk kenden. Normaal zijn is saai, zou een betere samenvatting zijn van haar boek. Of: waarom saai zijn als je ook gelukkig kunt zijn? Daar moet ik even op kauwen.
