In een verhaal van J.M. Coetzee ergert de hoofdpersoon, een schrijver, zich aan het taalgebruik van mensen die zeggen verliefd te kunnen zijn op een huis. ‘Hoe kun je op een huis verliefd raken als het huis op zijn beurt niet verliefd kan raken op jou, wil hij antwoorden. Als je verliefd gaat raken op dingen, wat blijft er dan van echte liefde over’, vraagt de schrijver zich af. Maar hij weet dat verzet geen zin heeft. ‘Mensen raken verliefd op wandkleden en oude auto’s.’
Wat willen we hebben als we iets graag willen hebben? Iedereen voelt het verschil tussen de behoefte aan dingen die we nodig hebben, en de behoefte aan dingen die we niet nodig hebben. De behoefte aan eten en drinken is niet te vergelijken met de behoefte aan een nieuw bankstel. Of nog iets alledaagser: als je douchekop stuk is dan voelt de nood aan een nieuwe douchekop echt anders dan het verlangen naar bijvoorbeeld een nieuw parfum.
Even tussendoor… Meer columns van Coen Simon lezen? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
De onnodigheid van de dingen die we niet nodig hebben is zonder meer een onderdeel van hun bekoorlijkheid. De Franse schrijver Georges Perec baseerde op deze aantrekkingskracht zijn roman De dingen (1965), over een jong, noodlottig koppel dat er met hun eerste beetje geld van droomt rijk te zijn. Ik raad het boek aan aan iedereen, die in de overtuiging leeft dat hij kan leven van alleen de dingen die hij nodig heeft. Terwijl de leegheid van de consumptiemaatschappij vanaf de eerste bladzijden wordt blootgelegd, blijf je tot het eind toe betoverd door alle onnodige dingen die Perec de revue laat passeren. ‘Ze ontdekken de wollen kleding, de zijden blouses en de overhemden van Doucet, de stropdassen van voile, de zijden hoofddoekjes, het tweed, de lambswool, het kasjmier, de vicuna, het leer, de jersey en het linnen.’
Volgens de psychoanalytische denker Jacques Lacan (1901-1981) is liefde geven wat je niet hebt aan iemand die het niet wil. Dat klinkt misschien niet heel aantrekkelijk, maar het is wat aantrekkingskracht inhoudt. De minnaars kunnen elkaars liefde alleen beantwoorden door zichzelf te geven. Maar wie zichzelf geeft, geeft zichzelf ook op. En zo hébben we de ander dus nooit.
De heerlijkheid van het wíllen hebben, gerepresenteerd in de bekoorlijkheid van onnodige dingen, komt dan ook noodzakelijk in de plaats van het hebben zelf.
En daarom kunnen we nooit helemaal zonder de dingen die we niet nodig hebben.
