Op het moment dat ik net begon te wennen aan de afwezigheid van mijn vader, anderhalf jaar na z’n dood, kwamen we voor het eerst weer eens met de hele familie samen op een andere plek dan bij mijn moeder. Toen ik het terras opliep waar we hadden afgesproken, was ik toch ineens weer verrast dat hij er niet zat. Ik anticipeerde onwillekeurig op een lach van hem en ik was benieuwd hoe het met hem ging. Maar er viel niets nieuws te melden natuurlijk. Zijn biografie was afgesloten. En ik bevond me zogezegd aan gene zijde van dat verhaal.
Wat is jouw verhaal? Je hoort die vraag geregeld in interviews. Iemand kan iets, of is gewoon bekend, en dan wil de journalist diens unieke waarheid boven tafel krijgen. Hoe kwam je hier, langs welke verhaallijn geraakte je in dit toevallige heden?
Is de dood een gebeurtenis?
Ik heb lange tijd geloofd dat de waarheid altijd het uiterlijk heeft van zo’n verhaal. Hoe anders kan de waarheid immers tot ons komen dan zoals ze geschiedde, de geschiedenis? En door de verhalen van mijn moeder, meestal tijdens het avondeten, heb ik ook heel lang gedacht dat je eerst heel veel moet hebben meegemaakt om verhalen te kunnen vertellen. Ze vertelde het ene verhaal na het andere. Terwijl ze zocht naar een plaatsnaam, een jaartal of gewoon de juiste woorden wreef ze ondertussen met haar rechterwijsvinger over het tafelkleed.
Haar verhalen kwamen niet alleen uit het jappenkamp, maar ook uit de supermarkt, uit de klas of uit de lerarenkamer. Alsof er altijd net iets gebeurde als zij in de buurt was.
Even tussendoor… Meer columns lezen van Coen Simon? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Meld u aan voor onze nieuwsbrief
Toen mijn moeder op latere leeftijd met ons gezin terug was in Indonesië, raakte ze in een volle Javaanse trein in paniek. Pas later vertelde ze hoe ze haar zenuwen had bedwongen door met haar vinger tegen de wand van de trein te wrijven en dat haar daardoor te binnen schoot hoe ze dit wrijven ook had gedaan terwijl ze uren onder het bed in de kampbarak het vrijgeven van het luchtalarm moest afwachten.
Ik moest denken aan de vinger en het tafellaken en herinnerde me wat schrijver en schilder Armando ooit zei over taal. Dat taal waarheid letterlijk onder woorden brengt – bedekt.
Een biografie wekt de suggestie dat levens zich ergens als objectieve waarheid ophouden, terwijl ik en jij alleen als relatie bestaan. De ware ander zal nooit bestaan buiten deze relatie.
Coen Simon is zaterdag 9 november 2024 een van de sprekers op het Fantastisch filosofiefestival Denkkracht
