De toxine-puzzel die ik in de vorige column presenteerde, werd ontworpen door de Amerikaanse filosoof Gregory Kavka. De vraag waarmee de vorige column eindigde, luidde als volgt: kun je op tijdstip t de intentie vormen om het onsmakelijke drankje toxine op een later tijdstip t' te drinken, als je weet (op tijdstip t) dat het op tijdstip t' niet meer nodig is om het drankje te drinken en dus die intentie uit te voeren? Want slechts de intentie was voldoende om 1 miljoen euro te winnen! Merk op dat het aanbod van de psycholoog er niet in bestaat dat je 1 miljoen euro krijgt als je bereid bent een dagje doodziek in bed te liggen na het drinken van toxine. In dat geval is de keuze zeer snel gemaakt: kies voor het dagje uitzieken, want je wordt meteen schatrijk. Zijn aanbod lijkt zwakker: je moet gewoon de intentie vormen om het drankje te drinken, en als je dat doet, krijg je 1 miljoen euro. Het drankje opdrinken hoeft daarna niet meer!
Dit artikel is exclusief voor abonnees
En nu komt het: hoe hard je er ook voor 'kiest' om iets van plan te zijn, als je weet dat het irrationeel zal zijn om die intentie uit te voeren – omdat slechts de intentie is vereist, en niet de daadwerkelijke uitvoering – kun je die intentie zelf niet 'mentaal handhaven' en mis je dus die 1 miljoen euro. Als je beweert dat je zo’n intentie toch kan hebben, moet je bedenken dat je weet dat, als de toxine aangeboden wordt, je die zal afwijzen (je hebt immers al 1 miljoen euro! Waarom dan nog kiezen voor een dagje doodziek zijn?) Welnu, het is precies die kennis die het voor jou onmogelijk maakt de juiste intentie te vormen! (Als je dit niet accepteert, bedenk dan het volgende: stel, je hebt de intentie – je bent 'echt van plan' toxine te drinken. Je concentreert je op die intentie. Net op het moment dat je brein gescand wordt op de aanwezigheid van die intentie, herinner ik je even aan wat je weet: 'Je hebt die intentie wel, maar je weet dat je ze niet hoeft uit te voeren.' Meteen 'floept ze weg' uit je brein!)
Wat moet je doen wanneer je zo’n aanbod krijgt? De enige rationele reactie bestaat erin er niet op in te gaan. De 'winst' die je dan maakt is dat je op het tijdstip t' waarop je toxine aangeboden krijgt, het drankje beleefd kan afwijzen en niet ziek wordt. Vergeet het lucratieve aanbod dus maar, want je had de voorwaarden nooit kunnen vervullen. En als je hier een gevoel van ontgoocheling aan overhoudt, bedenk dan dat ook dat gevoel onterecht is, want je kan maar ontgoocheld zijn over een gemiste kans wanneer die je niet had hoeven te missen en dus had kunnen realiseren. Het is onmogelijk om op het aanbod van de schatrijke psycholoog in te gaan en dus hoef je ook niet te treuren om het gemiste geld.
