De generaal of kolonel die Niccolò Machiavelli’s De kunst van het oorlog voeren koopt om militaire inzichten op te doen, moet helaas rekenen op een teleurstelling. De Florentijnse filosoof (1469-1527) geeft een heleboel praktische tips voor oorlogsvoering, maar dan wel voor een zestiende-eeuwse oorlog. Zo leert Machiavelli hoe je kastelen slim ommuurt en welke seinen je met trompetten kunt doorgeven. Ook vertelt hij uitgebreid over de manoeuvres van cavalerie en infanterie. Mede door de wat stugge vertaling is het vaak niet makkelijk om wijs te worden uit de beschrijvingen van linies en looproutes.
Toch loont het de moeite om door te lezen, want onder de historische bijzonderheden schuilen fascinerende ideeën. In het boek, nu voor het eerst in het Nederlands vertaald, laat Machiavelli de condottiere Fabrizio Colonna aan het woord. Die pleit voor de terugkeer van de gedisciplineerde wijze van oorlog voeren van de Romeinen. Colonna is zelf veldheer, maar hij hemelt de oorlog niet op. ‘Ik beoefen oorlog nooit als kunst, want mijn kunst is om over mijn onderdanen te heersen en hen te beschermen. Hen beschermen betekent: houden van vrede, maar ook weten hoe oorlog te voeren.’
Even tussendoor …
Meer lezen over Machiavelli en andere grote denkers? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:
Die moraal spreekt uit het hele boek. Oorlog is geen doel op zich, maar schoonheid en geluk houden geen stand als je niet bereid bent tot strijd. Een land zonder leger is volgens Machiavelli als een paleiszaal ‘versierd met goud en sieraden’, maar zonder dak tegen de regen. De kunst is daarbij om goede orde en discipline aan te brengen in het leger. Die goede orde betekent overigens niet dat je een oorlog ‘fair’ of ‘ridderlijk’ zou moeten voeren: De kunst van het oorlog voeren staat vol voorbeelden van valstrikken en slim bedrog. Misschien dat daar toch ook voor de moderne commandant nuttige tips tussen zitten. ‘Overleg met velen wat u kan doen en overleg met enkelen wat u gaat doen,’ is het advies. En: ‘Als u wilt zien of er die dag spionnen het kamp zijn binnengekomen, moet u iedereen naar zijn eigen tent laten gaan.’ Maar bovenal weet een goede commandant zijn vijand steeds te verrassen. Toen iemand de Romeinse legerleider Metellus vroeg wat hij de volgende dag ging doen, zei hij ‘dat zelfs als zijn eigen hemd dit zou ontdekken, hij het zou verbranden’.
De kunst van het oorlog voeren
Niccolò Machiavelli
vert. Hakan Sönmez
Noordboek
288 blz.
€ 27,90
