Filosofie is ook makkelijker als je leest. Goed leest. Filosofische bronteksten zijn niet altijd even makkelijk te begrijpen. Daarom helpen we je in een close reading op weg met extra context en commentaar bij deze tekst van Jean-Paul Sartre over kiezen.
Neem*1 bijvoorbeeld een vrouw die naar een eerste afspraakje is gegaan.*2 Ze kent heel goed de bedoelingen van de man die met haar praat. Ze weet ook dat ze vroeg of laat een beslissing moet nemen.*3 Maar ze wil de urgentie ervan niet voelen: ze richt haar aandacht alleen op wat de houding van haar gesprekspartner aan respect en discretie biedt. Ze vat dat gedrag niet op als een poging tot wat ‘de eerste toenadering’ heet, (…) als tegen haar wordt gezegd: ‘Ik vind je zo geweldig’, ontdoet ze die uitspraak van haar seksuele achtergrond, ze kent aan de woorden en aan het gedrag van haar gesprekspartner rechtstreekse betekenissen toe die ze als objectieve hoedanigheden beschouwt. De man die tegen haar praat, komt haar oprecht en respectvol voor, zoals de tafel rond of vierkant is,*4 zoals de wandbekleding blauw of grijs is. (…) Maar opeens neemt haar gesprekspartner haar hand in de zijne. Zijn daad dreigt verandering in de situatie te brengen doordat nu een onmiddellijke beslissing vereist is: haar hand laten liggen betekent dat ze uit eigen wil instemt met de flirt, dat ze zich bindt. Haar hand terugtrekken houdt in dat ze de vage, onvaste harmonie verstoort die de ontmoeting zo aantrekkelijk maakt. Het komt erop aan het moment van de beslissing zo lang mogelijk uit te stellen. Wat er dan gebeurt weten we allemaal: de jonge vrouw laat haar hand liggen, maar merkt niet dat ze die niet terugtrekt. (…) De hand rust willoos in de warme handen van haar gesprekspartner: instemmend noch afwijzend – een ding.*5 We zullen zeggen dat die vrouw te kwader trouw*6 is.
Uit: Jean-Paul Sartre, Het zijn en het niet, vert. Frans de Haan, Lemniscaat, 2003 [1943].
