Hannah Arendt over denken

Het denken*1 hangt voor zijn conceptuele kader helemaal af van de gave van de metafoor*2, die de kloof tussen het zichtbare en het onzichtbare, tussen de wereld van de verschijnselen en het denkende ego overbrugt. Maar er is geen metafoor die op een aannemelijke wijze de bijzondere ­activiteit van de geest, waarin iets onzichtbaars in ons zich inlaat met de onzichtbaarheden van de wereld*3, kan verhelderen. Alle metaforen die aan de zintuigen ontleend zijn, zullen tot ­moeilijkheden leiden, om de eenvoudige reden dat al onze ­zintuigen wezenlijk cognitief zijn en daarom, als men ze ­begrijpt als activiteiten, een doel buiten zichzelf hebben; ze zijn niet energeia*4, geen doel in zichzelf, maar instrumenten die ons in staat stellen de wereld te kennen en ons met de wereld in te laten.

Het denken gaat buiten de orde, omdat de zoektocht naar betekenis geen eindresultaat produceert dat de activiteit zal overleven, dat nog betekenis*5 zal hebben nadat de activiteit aan haar einde is gekomen. (…) De enige mogelijke metafoor die men voor het leven van de geest kan bedenken, is de gewaarwording in leven te zijn. (…) Haar inherente wet (…) is een “onophoudelijke beweging, de cirkelbeweging”, dat wil zeggen, de enige beweging die nooit een einde kent of resulteert in een eindproduct. (…)

Ware het denken een onderneming van kennis, dan zou het een rechtlijnige beweging moeten volgen, vertrekkend van de vraag naar zijn object en eindigend in de kennis ervan. ­Aristoteles’ circulaire beweging suggereert, samen met de ­metafoor van het leven, een zoektocht naar betekenis die het leven van de mens als denkend wezen vergezelt*6, en die slechts met de dood ten einde loopt. De circulaire beweging is een metafoor die aan het leven ontleend is: hoewel het leven van geboorte naar dood gaat, draait het, zolang de mens in leven is, ook in cirkels.

Uit: Hannah Arendt, Denken. Het leven van de geest, vert. Dirk De Schutter en Remi Peeters. Klement, 2012 [1975].