Filosofie is makkelijker als je leest: Nancy

Hoe vreemd is je eigen lichaam? Ik las De indringer voor het eerst toen ik een jaar of twintig was. Het essay, waarin de Franse filosoof Jean-Luc Nancy (1940-2021) vertelt over een harttransplantatie die hij rond zijn vijftigste moest ondergaan, maakte grote indruk op me. Tot dan toe had ik vooral filosofische teksten gelezen die cerebraal en afstandelijk waren. Maar hier lag een tekst waarin iemand tot grote filosofische inzichten komt door een persoonlijke ervaring bijna op de huid te beschrijven. Nancy laat zien hoe de ziekte hem op een andere manier naar zijn lichaam en naar zichzelf deed kijken. Hij vraagt zich af: vallen we ooit helemaal samen met onszelf?

‘De indringer dringt me uit, hij exporteert me, hij onteigent me. Ik ben de ziekte en de geneeskunst, ik ben de kankercel en het donororgaan, ik ben de immuniteitsremmers en hun palliatieven, ik ben de ijzerdraadjes die mijn borstbeen bijeen houden en ik ben de injectie-plek die permanent zit ingenaaid onder mijn sleutelbeen, net zoals ik trouwens al de schroeven in mijn heup was en de plaat in mijn lies. Ik verander in een androïde uit een sciencefictionfilm, of een levende dode, zoals me op een dag mijn jongste zoon zei.’

Even tussendoor… Meer lezen over filosofische klassiekers? Schrijf je in voor de gratis nieuwsbrief:

Nancy vindt de harttransplantatie een vervreemdende ervaring; om te overleven moet hij het hart van een ander, een onbekende dode, accepteren. Hij moet immuunremmers slikken zodat zijn lichaam het nieuwe hart – de indringer – niet afstoot, en tot overmaat van ramp krijgt hij kanker. Maar vervolgens vraagt Nancy zich af of zijn lichaam niet altijd al een beetje vreemd was. Is wat we zien als ons eigen lichaam niet altijd al doordrongen van vreemde dingen, zoals bacteriën, schroeven, hechtingen, implantaten, medicijnen, of zelfs eten en drinken? Kun je ooit een duidelijke grens trekken tussen je lichaam en de rest van de wereld?

De indringer
Jean-Luc Nancy
Boom
77 blz.
€ 24,90