Home Deze Zuidpoolavonturier vertelt hoe we stilte vinden
Eenzaamheid Tijd

Deze Zuidpoolavonturier vertelt hoe we stilte vinden

Door Gwendolyn Bolderink op 31 mei 2017

Deze Zuidpoolavonturier vertelt hoe we stilte vinden
Cover van 06-2017
06-2017 Filosofie magazine Lees het magazine

Hij bedwong de Noord- en Zuidpool, de Mount Everest en het riool van New York. Avonturier Erling Kagge vertelt hoe we stilte vinden in een wereld vol lawaai. ‘Het is niet egoïstisch om jezelf af te sluiten en niet beschikbaar te zijn.’

Wat kan ik weten?
‘Een belangrijke vorm van kennis is weten waar je nog stilte kunt vinden. De stilste plek waar ik ben geweest is Antarctica. Ik liep daar in vijftig dagen zonder expeditiepartner en zonder radio naar de Zuidpool. De enige geluiden die je dan hoort komen van je eigen ski’s en de wind, en soms hoor je het gekraak van de sneeuw. Hoe stiller het is, hoe meer je hoort. De wereld valt meer op omdat je niet wordt afgeleid. Je voelt je als een verlengstuk van de natuur, je gaat op in de wereld en de stilte wordt een onderdeel van je emotionele leven.

De grootste uitdaging op Antarctica is ’s morgens bij -50 °C opstaan. Maar door die oorverdovende stilte is de op een na grootste uitdaging het naar je zin hebben met jezelf. Je doet namelijk meer dan alleen de ene voet voor de andere zetten; je maakt ook een inwaartse beweging. Je bent alleen met je eigen gedachtes en kunt niet ontsnappen aan jezelf.’

Tekst loopt door onder afbeelding

Fotografie: Bram Budel

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Filosofie.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste verhalen over filosofie. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.

Wat moet ik doen?
‘We moeten ons meer durven te vervelen. De natuurlijke staat van de mens is chaos – wanneer het even stil is en we ons vervelen, komt er onrust naar de oppervlakte. Vervolgens doen we van alles om die chaos te ontwijken, maar zoals iedereen weet: hoe meer je je best doet om je niet te vervelen, hoe meer je je verveelt. We zouden ons ook door diezelfde onrust kunnen laten leiden. Er zijn verschillende technieken om dat te doen: wandelen, afwassen, breien, seks, of – wat ik zelf doe – zelfhypnose. Het hoeft in elk geval niet moeilijk te zijn. Ga als je ’s avonds thuiskomt gewoon eens zitten, doe je ogen dicht en probeer je innerlijke stilte te ervaren. Het begint heel oncomfortabel; je ervaart de chaos in je hoofd. Maar wees geduldig. Soms duurt het een halve minuut, soms vijf of langer, maar uiteindelijk komt je geest tot rust. Ik vind stilte vaak als ik fysiek bezig ben. Wanneer je een stevige wandeling maakt wordt je lichaam moe; je wilt niet meer nadenken, je komt in een ritme, kalmeert, en dan is er opeens die stilte. De toekomst speelt op dat moment geen rol meer, je maakt je niet druk om het verleden. Wanneer de chaos weg is, ben je opeens écht aanwezig in je leven.

Waarom we dat zouden doen? Je leert jezelf beter kennen op die momenten. Als er geen lawaai is, niks wat je kan afleiden, ga je in dialoog met jezelf. En het is niet egoïstisch om jezelf soms af te sluiten en niet beschikbaar te zijn, want je wordt er een interessanter mens van. Iemand die meer openstaat voor anderen, en soms iets kan vertellen wat men nog niet eerder heeft gehoord. Als we dat niet doen, ervaren we eigenlijk allemaal hetzelfde leven. Dat vind ik een trieste gedachte.’

Wat mag ik hopen?
‘Verwondering is de motor van het leven. Door die kracht is mijn dochter gaan lopen en zijn er mensen op de maan geland. Als ontdekkingsreiziger hoop ik daarom dat er altijd onontdekte gebieden blijven – niet voor mijzelf, maar voor de mensheid. Als alles ontdekt is, zowel emotioneel als in de praktijk, dan hebben we niets meer om voor te leven. Mijn boek Stilte gaat eigenlijk ook over verwondering: de verwondering over jezelf.’

Wat is de mens?
‘Dit is een te grote vraag. Alle boeken gaan over deze vraag! Maar ik waag een poging: ik denk dat wij wezens zijn die altijd de makkelijkste weg kiezen. Het is veel makkelijker om afleiding te zoeken dan om jezelf te ervaren. Je hoeft maar even niet vermaakt te zijn en je pakt je telefoon, scrolt eindeloos door Facebook en Instagram, of zet de tv aan en kijkt naar absolute bullshit. Maar daarmee verspil je makkelijk een groot deel van je leven. Ik ben onderhand de vijftig gepasseerd en ga veel naar verjaardagen van mensen van in de zestig, zeventig en tachtig. Op Noorse verjaardagen hoor je vaak: “Al die dagen die kwamen en gingen; ik wist niet dat dat het leven was.” Iedereen knikt instemmend en mompelt wat, maar ze zeggen eigenlijk dat ze een potentieel rijk leven niet gebruikt hebben. Het is belangrijk om soms die moeilijke weg te kiezen. Iedereen heeft daar zijn eigen manier voor; ik doe dat door alleen naar de Zuidpool te lopen.’