Home De mens een machine?

De mens een machine?

14 maart 2016

De mens heeft een onstoffelijke ziel, beweert filosoof van de maand René Descartes. De Franse denker Julien Offray de Lamettrie trekt een andere conclusie: de mens is niets meer dan een automaat. Wie heeft er gelijk?

Descartes haalt zich één probleem op de hals met zijn filosofie van een gescheiden lichaam en geest. Want wat is het lichaam als de ziel ervan gescheiden is? Een machine?

‘De filosoof Julien Offray de Lamettrie trok in 1748 de radicale conclusie die Descartes nog niet wilde trekken. Het lichaam is niets meer dan een automaat, schrijft hij in De mens een machine (L’Homme Machine). En hij zet meteen de volgende stap: die ziel waar iedereen zo verheven over doet, die zal ook wel gewoon materieel zijn. Iedereen weet dat eigenlijk allang, want wanneer we een borrel op hebben, als we een hersenbeschadiging oplopen of dromen, dan denken we anders. Klaarblijkelijk heeft het lichaam dus wel effect op ons denken – gedachten hebben altijd een materiële oorzaak.’

Maar ook hier treedt een probleem op. De moderne wetenschap kan weliswaar hersenactiviteit meten, maar niet het denken zelf.

‘Als ook het actieve denken stoffelijk zou zijn, zoals Lamettrie en de moderne wetenschap ons leren, dan zouden die gedachten toch ook de kwaliteiten van de materie moeten hebben: lengte en gewicht. Dan zou het mogelijk moeten zijn om ze op een weegschaal te leggen en in een doosje op te bergen. Je moet ze dan ook kunnen invriezen. Maar zou een gedachte nog een gedachte zijn – zo kunnen we ons nu afvragen – als hij in een doosje in het vriesvak ligt? En zou er ook maar een wetenschapper zijn die serieus denkt dat je een meetlat langs een gedachte kunt leggen en kunt zien hoeveel micrometer een goede ingeving beslaat?’

Dit artikel is exclusief voor abonnees

Dit artikel op Filosofie.nl is alleen toegankelijk voor abonnees. Met liefde en zorg werken wij iedere dag weer aan de beste verhalen over filosofie. Steun ons door lid te worden voor maar €4,99 per maand. Log in om als abonnee direct verder te kunnen lezen of sluit een abonnement af.